Umumiy o‘rta ta’limning 5-11-sinfiuchun“Biologiya” to‘garak reja

Тuban o‘simliklar organik olamning dastlabki bosqichlarida kelib chiqqan. Ular suvli muhitda yoki sernam joylarda yashashga moslashgan.Evolyutsiya jarayonida uncha rivojlanmagan va hozirgi davrgacha ba’zi birlari sodda tuzilishini saqlab qolgan.

Тuban o‘simliklar bir hujayrali, koloniya hosil qiluvchi va ko‘p hu jayrali organizmlar hisoblanib, tanasi to‘qima va organlarga ajralmagani uchun ularning tanasi qattana yoki tallom deb ataladi. Bir hujayrali o‘simliklarda tirik organizm uchun xos bo‘lgan barcha tiriklik xususiyatlari bitta hujayrada amalga oshadi. Koloniyali

holda yashovchi o‘simliklar bir va ko‘p hujayralilar orasida turuvchi organizmlar hisoblanadi. Bunday organizmlar ayrim hujayralar to‘dasidan iborat bo‘lib, mustaqillikni saqlab qolgan holda hayotiy tomondan bir-birlari bilan bog‘langanligi kuzatiladi. Ko‘p

hujayrali tuban o‘simliklarda esa hujayralar o‘rtasidagi hayotiy vazifalar o‘zaro taqsimlangan bo‘ladi.

 Spirogira suvo‘ti kon’yugatlar sinfming vakili b o iib , u asosan  chuchuk  suvlarda  uchraydi.  Uning  ipchalaridan  qisqich  yordamida  buyum  oynachasiga  qo‘yib  yopqich  oynacha  bilan  yopilgandan  so‘ng  mikroskopda  ko‘rilsa  hujayra  po‘sti,  sitoplazmasi  Yadrosi,  xromatoforasi  perenoidi,  vakuolasi  aniq  ko‘rinadi.  Xromatofori  spiralsimon joylashganligi  bilan  boshqalard n  farq  qiladi,  uning  ipi  shoxlamaydi usti shilimshiq g ‘ilof bilan qoplangan.  Preparatga kaliy 
yod  tomizilsa  Yadroi  sariq  rangga  bo‘yaladi.  Mikroskopda  kon’yugatsiya usuli bilan jinsiy ko'payishni ham ko‘rish mumkin.  Bu  suvo‘ti  ham  kon’yugatlar  sinfining  vakili  boiib, 
chiriyotgan  o‘simliklar  b o ig an   suvlarning  loyqalarida  uchraydi. 

  Xaradan  tayyorlangan  tirik  obyekt  dastlab  lupa  yordamida  ko‘rilib,  tashqi  tuzilishi  bilan  tanishiladi.  Tanasining  uzunligi  50sm  gacha  boradigan  va  bo‘g‘im  va  bo‘g ‘im  o raligi  b o ig an   poyada  barglarga  o ‘xshash  silindrsimon  10  ta  gacha  shoxchalari  boiadi.  Bulaming birining q o itig id a  yon poya joylashgan.  Tanasining ostki qismida  shoxlanib  ketgan  rangsiz  rizoidi  bor.  Bir  tomchi  suv  qo‘yilgan  buyum  oynachasiga  xara  tallomi  qo'yiladi,  yopqich  oynacha  bilan  yopilib  mikroskopning  kichik  obyektivida  ko‘riladi.