Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

Progress in International Reading and Literacy Study (PIRLS) — boshlang‘ich 4-sinf 

o‘qivuvchilarining matnni o‘qish va tushunish darajasini baholash uchun; 

Trends in Mathematics and Science Study (TIMSS) —4 va 8- sinf o‘quvchilarining 

matematika va tabiiy yo‘nalishdagi fanlardan o‘zlashtirish darajasini baholash uchun; 

---

 

563

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

The  Programme  for  International  Student  Assessment (PISA)  —15  yoshli 

o‘quvchilarning  matematika  va  tabiiy  yo‘nalishdagi  fanlardan  savodxonlik  darajasini 

baholash uchun; 

The  Teaching  and  Learning  International  Survey (TALIS)  —rahbar  va  pedagog 

kadrlarning umumiy o‘rta ta'lim muassasalarida o‘qitish va ta’lim olish muhitini hamda 

o‘qituvchilarning ish sharoitlarini o‘rganish uchun. 

Mana shu qaror asosida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi 

Ta’lim  sifatini  nazorat  qilish  davlat  inspeksiyasi  huzurida  Ta’lim  sifatini  baholash 

boʻyicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi tashkil etildi. 

Xususan, 2018-yil 12-noyabr kuni O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 

huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi hamda Xalqaro hamkorlik va 

taraqqiyot  tashkiloti  o’rtasida  Xalqaro  o‘quvchilar  bilimini  baholash  dasturida 

(Agreement  for  participation  programme  for  international  student  assessment  (PISA) 

2021) ishtirok etish toʻgʻrisida kelishuvga erishildi. 

Xalqaro baholash dasturlarida muvaffaqiyatli ishtirok etish, bevosita ta’lim sifatini 

oshirish  bilan  bogʻliqdir.  Unda  ishtirok  etish,  nafaqat  Oʻzbekiston,  balki,  jahon 

hamjamiyatida oʻquvchilarning oʻquv dasturlarini yodda saqlab qolganligini baholashdan 

ularning kompetensiyalarini baholash, ya’ni maktabda egallagan bilimlarini real hayotiy 

vaziyatlarda qoʻllay olishi, ijodiy va mantiqiy fikrlash koʻnikmalarini rivojlantirish va uni 

baholashga oʻtishda muhim vosita boʻlib hisoblanadi. 

PISA - o‘quvchilarni  ta’lim  sohasidagi  yutuqlarini  baholash  bo‘yicha  xalqaro 

dastur bo‘lib, undagi test jahon davlatlaridagi maktab o‘quvchilarining bilimi va ularni 

amaliyotda qo‘llay olish mahoratini baholaydi. Dasturning asosiy  maqsadi  - 15 yoshli 

o‘quvchilar ta’lim dargohida olayotgan bilim va tajribalarini ijtimoiy munosabatlarda va 

inson faoliyatida uchraydigan turli xil hayotiy vazifalarni yechishda qanchalik foydalana 

olish  qobiliyatini  baholashdir.  Ushbu  sinov  har  uch  yilda  bir  marotaba  o‘tkaziladi. 

Maktabdagi  ta’lim  sifatini  monitoring  qilishga  qaratilgan  PISA  dasturi  asosiy  uch 

yo‘nalishda: o‘qish, matematika va tabiiy fanlar savodxonligi bo‘yicha olib boriladi. 

Ushbu  dastur  1997-yilda  joriy  etilgan  boʻlib,  har  uch  yilda  bir  marta  oʻtkazib 

kelinadi,  birinchi  marta  2000-yilda  oʻtkazilgan  boʻlib  43  ta  mamlakatdan  oʻquvchi 

yoshlar oʻz bilimlarini sinab koʻrishgan. Yillar kesimida oladigan boʻlsak 2003-yilda 41 

ta mamlakatdan, 2006-yilda 55 ta mamlakatdan, 2009-yilda 75 ta mamlakatdan, 2012-

yilda  65  ta  mamlakatdan,  2015-yilda  71  ta  mamlakatdan  va  2018-yilda  78  ta 

mamlakatdan  oʻquvchi  yoshlar  ishtirok  etishganini  koʻrishimiz  mumkin.  Dastur 

mamlakatdagi jami 15 yoshli oʻquvchi yoshlarning 3% ni qamrab oladi. Har 3 yilda bitta 

fan yo‘nalishiga afzallik berilib, 2000-yilda ilk bor oʻqish savodxonligiga urg‘u berilgan 

holda oʻtkazilgan. Demak, uch yilda bir marotaba oʻtkazilishini inobatga oladigan boʻlsak 

2021-yilda matematik savodxonlikka urg‘u beriladi 

---