Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

282

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

shakillantirib boriladi. O‘quvchilar o‘z xatlarida o‘tilgan mavzu asosida savol yoki test 

tuzadilar. Xat yozgan o‘quvchilar o‘z xatlarini sinf xonasidagi pochta qutisiga tashlab 

qo‘yadilar. Tayinlangan pochtalon xatlarni o‘z egalariga tarqatadi. O‘qituvchi kimlarga 

xat kelganini aniqlaydi. Xat olgan o‘quvchilarni xatlarini o‘qishlari va savollarga javob 

berishlari taklif etiladi. Savollarga to‘g‘ri javob bergan o‘quvchilar keyingi darsda xat 

yozib kelish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bu o‘yin o‘quvchilarning fikrlash qobiliyati, 

yozma va og‘zaki nutqlari rivojlanishiga, chiroyli yozuv malakalari oshirishiga, bilim, 

ko‘nikma  va  malakalari  rivojlanishiga,  kasblarga  bo‘lgan  qiziqishlari  ortib  borishiga 

yordam berish bilan birga o‘quvchilarda va o‘zaro hurmat hissini shakllanishiga yordam 

berishi mumkin.  

Tajriba  shuni  ko‘rsatadiki,  didaktik  o‘yinlar  o‘quvchilar  orasida  hamjihatlik  va 

intizomlilikni  tarbiyalashga  yordam  beradi.  Chunki  har  bir  o‘yin  g‘alaba  qozonishga 

intilish bilan bog‘liq bo‘lib, o‘yinda g‘alaba qozonish uchun tartib va qoidalariga rioya 

qilish  talab  etiladi.  Masalan,  “Jim-jitlik”  o‘yinini  o‘tkazish  vaqtida  o‘quvchilar  sinf 

xonasida tinchlik saqlanishi o‘quvchilarning o‘zlarini tuta bilishlariga, o‘rnidan tovush 

chiqarmay  turib,  joylariga  osoyishtalik  bilan  qaytib  kelib  o‘tkazishlariga,  tovushlarni 

diqqat  bilan  tinglashlariga,  so‘zlar  va  raqamlarga  zehn  bilan  qarashlariga  e’tibor 

qaratiladi.  O‘yin  quyidagicha  tashkil  etiladi:  o‘qituvchi  bolalarga  o‘yin  shartlari  va 

qoidalarini tushuntiradi. O‘yinning sharti o‘quvchilar sinf xonasida tinchlik saqlashlari, 

buning  uchun  o‘zlarini  tuta  bilishlari,  o‘rnidan  tovush  chiqarmay  turishi  va  joylariga 

osoyishtalik bilan qaytib kelib o‘tirishlari, tovushlarni diqqat bilan tinglashlari, so‘zlar va 

raqamlarga  e’tibor  berishlaridir.  O‘yin  qoidasiga  ko‘ra  bolalar  shovqinsiz  harakat 

qilishlarini  talab  qiladi.  Bu  o‘yindan  barcha  fanlarda  foydalanish  mumkin.  Bunda 

o‘quvchilar  3  guruhga  ajratiladi.  1-guruh  o‘quvchilariga  turli  xildagi  rasmlar  (buyuk 

allomalar,  mualliflar,  davlat  ramzlari,  shaharlar  va  hokazo);  2-guruhga  turli  sanalar 

yozilgan  tarqatmalar;  3-guruhga  ismlar  va  nomlar  yozilgan  tarqatmalar  beriladi.  Bu 

o‘yinda  sinfdagi  barcha  o‘quvchilar  ishtirok  etadilar.  O‘qituvchi  tomonidan  “O‘yin 

boshlandi!”  buyrug‘i  berilishi  bilan  1-guruh  o‘quvchlari  ovoz  chiqarmay  o‘yinni 

boshlashlari  kerak.  Masalan,  1-guruh  o‘quvchilaridan  biri  Alisher  Navoiy  rasmini 

ko‘rsatadi,  2-guruhdan  “1441-yil  9-fevral”  yozuvini  olgan  o‘quvchi  ko‘rsatadi,  3-

guruhdan “Alisher Navoiy” yozuvini olgan o‘quvchi ko‘rsatadi. O‘yin “Alisher Navoiy” 

yoki “1441-yil 9-fevral” yozuvini ko‘rsatish bilan ham boshlanishi mumkin. O‘qituvchi 

javoblarni ekranda ko‘rsatib boradi. O‘quvchilar bergan javoblari orqali o‘zlarini baholab 

boradilar.  O‘yin  shu  tariqa  davom  ettiriladi.  Ushbu  o‘yin  o‘quvchilarning  fikrlash 

doirasini  kengaytirishga  yordam  berishdan  tashqari,  tezkorilikka,  tartibga,  qisqasi 

jamiatda yurish-turish qoidalarining shakllanishiga yordam beradi. 

Didaktik o‘yinlardan yana biri “O‘zgarmaydigan 5 raqami” o‘yini bo‘lib u orqali 

o‘quvchilar 5 raqami bilan bog‘liq narsalardan topib aytishlari kerak bo‘ladi. Masalan, 5 

ta muhim tashabbus, 5 karra, 5 baho, 5x5, 5 ta barmog‘imiz, O‘zbekiston 5 ta davlat bilan 

---