Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

248

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

 

So‘z  ichida  yonma-yon  kelgan  bir  xil  undoshli  so‘zlar  bo‘g‘inlab  ko‘chirish 

qoidasiga yonma-yon kelgan bir xil undoshlarning bittasi oldingi bo‘g‘inda qoldiriladi, 

ikkinchisi  keyingi  bo‘g‘inga  ko‘chiriladi:Abdul-la,  Mufar-rah,  tabas-sum,  izzat,  kat-ta, 

say-yora  . Ona  tilida  ushbu  mavzu  o‘rganilgan  kuni  o‘qish darsida  “Uch  o‘g‘il  ertagi” 

bilan tanishiladi. Ertak o‘qib berilganidan keyin, o‘quvchilarga matn ichidan yonma-yon 

kelgan bir  xil  undoshli so‘zlarni topib, o‘qish daftarlariga  bo‘g‘in ko‘chirish  qoidasiga 

ko‘ra yozish topshirig‘ini berish mumkin. O‘quvchilar ertakning birinchi qismidan 

o‘g‘il-larini par-randalar kat-ta 

so‘zlarini  topib  yozishlari  mumkin.  Shu  o‘rinda  mavzuga  kompetensiyaviy  ta’limga 

yondashib, bolalar mustaqil tarzda ikkitadan yonma-yon kelgan bir xil undoshli so‘zlarni 

topib yozish topshirig‘ini berish ham mumkin. 

 

Matematika  darsida  esa  “Ko‘paytirish.  Ko‘paytirishning  ma’nosi  mavzisi 

o‘rganiladi.  Mavzuga  oid  masalalar  matnida  ham  yonma-yon  kelgan  bir  xil  undoshli 

so‘zlarni uchratish mumkin.  

 

 Ham-ma chin-nigul ik-kinchi  

kabi so‘zlar shular jumlasiga kiradi. 

 

Uchinchi  sinf  o‘quvchilari  quyi  sinflardagi  kabi  fanlararo  bog‘lanishni  anglab 

yetishda unchalik qiyinchilikka uchramaydilar, shuning uchun har bir darsda o‘rgangan 

bilimlarini  mustaqil  tarzda  o‘zaro  bog‘lanishlarni  topish  topshiriq  sifatida  berilishi 

mumkin. 

Masalan ona tili darsida “Son haqida ma’lumot” mavzusi quyidagicha: shaxs va 

narsalarning  sanog‘ini  bildirgan  so‘zlar  son  deyilib,  necha?,  nechta?,  qancha? 

so‘roqlariga  javob  bo‘ladi.  Ushbu  qoida  bolalarga  ko‘rgazmali  vositalar  orqali 

tushuntiriladi. Son mavzusi o‘tilgan sanada, o‘qish fanidan “Tabiat bilan suhbat” mavzusi 

berilgan Bo‘ron, Jala, Daryo, Quyosh va Odamning suhbatida ham bo‘ladi: 

 Bir ming to‘rt 

Matn o‘qib berilgandan so‘ng ushbu so‘zlarni tahlil qilish mumkin. Ona tili darslarida 

son mavzusi mukammal o‘rganilguncha o‘qish fanida “Varrak”,”Soy suvi haqida ertak” 

mavzularida  son  haqidagi  bilimlar  mustahkamlanib,  o‘zaro  bog‘lanish  davom  etib 

boraveradi.  Matematika  fani  o‘z-o‘zidan  sonlar  bilan  bog‘liq  bo‘lganligi  uchun  hech 

qanday qiyinchilik tug‘dirmaydi.  

 

To‘rtinchi  sinfda  ona  tili  rejasiga  “Otlarning  kelishik  qo‘shimchalari  bilan 

qo‘llanilishi”  mavzusi  kiritilgan.  Kelishik  qo‘shimchalarini  inson  muloqotining 

tushunarli bo‘lishida, nutqining ravonligida ahamiyati katta. Shunday ekan, o‘qish fanida 

o‘rganilgan ertak, hikoya, she’rlarda albatta, kelishik qo‘shimchalariga duch kelishimiz 

mumkin.  Uyga  vazifa  sifatida  o‘qish  kitobidan  kelishik  qo‘shimchalari  qatnashgan 

gaplardan  topib  yozib  kelish  topshiriq  qilib  berish  mumkin.Shu  jumladan,  matematika 

fanidagi  berilgan  masalalarda  ham  kelishik  qo‘shimchalari  ishtirok  etgan  so‘zlardan 

foydalanilgan. 

---