Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

158

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

✓   O‘quvchilarda mantiqiy fikrlashni shakllantirish uchun javobi darslikda to‘g‘ridan 

to‘gri  berilgan,  yoki  bir  hisoblash  yo‘li  bilan  ishlanadigan  topshiriqlarni 

bermaslikka  harakat  qilinadi.  Berilgan  mustaqil  ishlar,  topshiriqlarni  bajarish 

uchun  qo‘shimcha  ma’lumotni  (Albatta  darslikda  mavjudlarini)  o‘quvchi  o‘zi 

mustaqil  topa  oladigan  tarzda  berishga  harakat  qilish  kerak.  (Masalan,5-sinfda 

havo  bosimi  tushunchasini  mustahkamlash  uchun  quyidagi  topshiriqni  berish 

mumkin: Maktab binosining balandligi 10 metr. Agar yer yuzasida bosim 750 mm 

simob ustuniga teng bo‘lsa, maktab tepasidagi bosimni toping.) 

✓  O‘quvchi olgan bilimlarini hayotdagi nostandart vaziyatlarda qo‘llay olishi lozim. 

Ta’limning  asl  mohiyati  ham  shunda.  Shu  sababli  bunday  muammolar  yuzaga 

kelganda ularni birinchi navbatda hal qilishga harakat qilinadi. Amaliy topshiriqlar 

bunday  muammolarni  bartaraf  etishning  eng  qulay  usulidir.  Ammo  shuni 

unutmaslik  kerakki,  bunday  topshiriqlarni  berishda,  iloji  boricha,  har  bir 

o‘quvchiga  individual  yondashuv  talab  etiladi.  O‘quvchining  yosh,  psixologik, 

hatto  jismoniy  imkoniyatlari  inobatga  olinadi.  (Bir  sinf  ichida  ham  bu  omillar 

e’tiborga olinadi) Tabaqalashtirilgan topshiriqlar tizimini qo‘llash yaxshi samara 

beradi.  (Bir  topshiriq  murakkablilik  darajasiga  ko‘ra,  turli  darajada,  shaklda 

bo‘ladi. O‘quvchi o‘z imkoniyatlari darajasidagi topshiriqni tanlash imkoniyatiga 

ega bo‘lishi lozim.) 

✓  Bilimlarni  ko‘nikma  va  malakalarga  aylanishi,  ba’zi  bilimlarni  to‘liq  egallash 

jarayoni  bir  sinf  doirasida  tugamay  ta’limning  keying  bosqichlarida  ham  davom 

etishi  mumkin.(Masalan,  daryo  tushunchasi  bilan  o‘quvchi  3-4  sinflarda 

tanishadi, 5-sinfda bu tushunchani bilim darajasida o‘zlashtiradi,6,7,8,9 sinflarda 

ham  bu  jarayon  to‘xtab  qolmay  uzluksiz  davom  etadi.)  Shu  sababli  o‘qituvchi 

o‘quvchilarining  bilim  darajasini  monitoringini  uzluksiz  olib  borishi  lozim.  Bu 

juda katta hajmdagi ish, shu sababli o‘qituvchi o‘z sharoitidan kelib chiqib o‘zi 

uchun maqbul yo‘lni tanlashi lozim. Bu ishni amalga oshirish uchun kompyuter 

tizimlaridan  ko‘proq  foydalanish,  ma’lumotlar  bazasi  yaratish  tezkor  nazorat 

usullari, ularning natijalarini tez olish mumkin bo‘lgan kompyuter dasturlaridan 

foydalanish lozim. (Masalan, “Easy Quizzi”, “My test”) 

 O‘quvchilar  bilan  individual  shug‘ullanish  sinfdagi  ham  kuchli,  ham  bo‘sh 

o‘zlashtiruvchi o‘quvchilarning optimal rivojlanishini ta’minlaydigan o‘qitishning uslub 

va  didatik  vositalarini  tanlashni  nazarda  tutadi.  Darsni  bunday  tashkil  qilish  uchun 

o‘quvchining o‘quv –biluv imkoniyatlarini aniqlash kerak .  

Individual o‘qitishni amalga oshirish yo‘llaridan biri –tabaqalashtirilgan individual 

topshiriqlar berishdir. Bu topshiriqlar chuqurligi va murakkablik darajasi bilan bir-biridan 

farq qiladi. Bu topshiriqlarga kitob bilan ishlash uchun savollar, har xil ijodiy va maxsus 

uy ishlarini kiritish mumkin.  

---