Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

 

Majitov Turg‘unali Anvar oʻgʻli, 

Respublika ta’lim markazi metodisti  

 

O‘quvchilarni  har  tomonlama  tarbiyalashning  asosi  ularda  asoslangan  ilmiy 

dunyoqarashni shakllantirishdan iborat. Geografiya fanida oʻtkaziladigan ekskursiyalar 

koʻrgazmalilikning eng yuqori shakli hisoblanadi. Ekskursiyada olingan bilimlar mazkur 

obyektlarning oʻziga xos xususiyatlari, tabiat qonunuyatlari toʻgʻrisidagi bilimlar, ya’ni 

umumiy tushunchalarning tarkib topishi uchun manba boʻladi. Ekskursiya oʻtkazishda 

uning  mazmuni,  hajmi  ekskursiya  va  sayohat  oʻtkazishdan  oldin  tuman  yoki  joyning 

sharoitiga, avvaldan qoʻyilgan vazifalarga bogʻliqdir.  

Ekskursiyalar  vaqtida  oʻquvchilar  shu  joyning  tabiiy  sharoitining  xususiyatlari 

bilan tanishadilar va shu bilan birga mahalliy qonuniyatlarini bilib oladilar. Shuningdek, 

korxonalar va ishlab chiqarish obektlariga uyushtirilgan ekskursiya vaqtida oʻquvchilar 

shu tuman xoʻjaligining bir qismi boʻlgan mazkur korxonaning iqtisodi bilan tanishadilar 

va  ayni  vaqtda  xoʻjaligining  bir  qismi  boʻlgan  ushbu  korxonaning  iqtisodiy  tashkil 

qilinishi  haqida  va  shu  xoʻjalik  tarmogʻining  ishlab  chiqarish  iqtisodiy  xususiyatlari 

toʻgʻrisida tushuncha oladilar. 

Geografik  ekskursiyalar  oʻquvchilarning  oʻz  oʻlkalarini  oʻrganishga  yordam 

beradi. Ularda umumiy tasavvurlar va tushunchalar hosil qilibgina qolmay, balki ularda 

kuzatuvchilikka  qiziqish  uygʻotadi.  Ekskursiya  vaqtida  bajarilgan  amaliy  ishlari 

oʻquvchilarning  faolligini  oshiradi.  Amaliy  koʻnikma  va  malakalarni  rivojlantiradi. 

Geografiya fanida uyushtirilgan har bir ekskursiya oʻquvchilarning dars jarayonida olgan 

bilimlarini mustahkamlaydi va kengaytiradi. 

Maktabda ekskursiya mahalliy sharoitga qarab uyushtiriladi. Biror tuman doirasida 

oʻquv  ekskursiyalari  uyushtirishda  oʻquv  dasturiga  va  maqsadga  qarab  6-9  sinflar 

oʻquvchilari  jalb  qilinadi.  Oʻquvchilarga  boshqa  tuman,  viloyat  va  hakozolarning 

tabiatini,  aholining  xoʻjalik  faoliyatini  oʻrganishdan  oldin  maktab  atrofini  oʻrganish 

maqsadga muvofiqdir.  

Ekskursiyalarni  tashkil  qilishda  hatto  boshlangʻich  sinflardan  boshlab  uzoq 

boʻlmagan  joylarga,  tabiatga  ekskursiya  uyushtirish  imkoni  bor.  Shu  tariqa  nazariy 

bilimlarni amalda qoʻllash borasida qo’yiladigan vazifa amalga oshiriladi.  

---