Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

Akbarova Mastura Sohibovna  

Farg‘ona viloyati Farg‘ona shahar 41-AFChO‘IDUO‘TM boshlang‘ich sinf 

o‘qituvchisi 

 

Маmаlkаtimiz  mustаqillikkа  erishgаnidаn  so‘ng  tа’limdа  hаm  yangichа 

yondаshuvlаr  vа  tаlаblаr  vujudgа  kеldi.  Bugungi  kun  o‘qituvchisining  аsоsiy  vаzifаsi 

o‘quvchilаrni  ilmgа  bo‘lgаn  qiziqishlаrini  shаkllаntirish  vа  yo‘nаltirishdаn  ibоrаt. 

Аyniqsа, bоshlаng‘ich sinf o‘qituvchilаrigа kаttа mаs’uliyat yuklаydi. Chunki, endiginа 

tеtа-pоya bo‘lаyotgаn bоlаni o‘qishgа yo‘nаltirish judа murаkkаb jаrаyon bo‘lib, ushbu 

vаzifаni аmаlgа оshirish o‘qituvchidаn judа kаttа mеhnаtni tаlаb qilаdi. 

Bizgа mа’lumki, boshlang‘ich sinflar o‘quv dasturida har bir o‘quv yili davomida 

o‘quvchilarning  bilim,  ko‘nikma  va  malakalariga  qo‘yilgan  talablar  aniq  belgilab 

qo‘yilgan.  Bu  esa  o‘quvchiga  puxta  bilim  berish  va  ularni  barkamol  shaxs  qilib 

tarbiyalashda o‘qituvchi ma’suliyatini yanada oshiradi.  

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri ular har bir ishga 

zo‘r qiziqish bilan kirishadilar. Lekin o‘z faoliyatlarida bir oz qiyinchiliklarga duch kelib 

ishni  uddasidan  chiqa  olmasalar  yoki  tushunmasalar  ularni  qiziqishlari  keskin  susayib 

ketadi.  Bu  esa  bolalarda  o‘z  qobiliyatlariga,  ko‘nikma  olishlariga,  o‘quv  jarayoniga 

nisbatan qiziqishlarini pasayishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun darslarda ta’lim 

metodlaridan  shu  qadar  ustalik  bilan  foydalanish  va  o‘quvchilar  bilan  munosabatda 

ehtiyotkorlik talab etiladiki, ular o‘z faoliyatlaridan qoniqish hosil qilsinlar.  

Boshlang‘ich  ta’lim  bolaning  tafakkur  qilish  faoliyatlarini  kengaytirishga,  erkin 

fikrlay  olishi,  o‘zgalar  fikrini  anglash,  o‘z  fikrlarini  og‘zaki  va  yozma  ravishda  ravon 

bayon  qila  olishi  jamiyat  a’zolari  bilan  erkin  muloqotda  bo‘la  olish  ko‘nikma  va 

malakalarini  rivojlantirishga  xizmat  qiladi.  Darslarda  o‘quvchilarning  qiziqishlarini 

orttirishda borliq, tabiat hodisalari, hayvonot va o‘simliklar dunyosi, Vatanimiz o‘tmishi, 

buyuk ajdodlari haqida, tengqurlari haqida ma’lumot beruvchi matnlar, gaplar, mazmunli 

rasmlar  berishni  tavsiya  qilish  mumkin.  Bolalar  yozuvchilari  va  shoirlari  ijodidan 

namunalar  tanlashda  ham  matnning  soddaligiga,  yengil  hajv  bilan  yozilganiga,  bola 

uchun yangi so‘zlar bo‘lishiga, matnni rasmlar asosida ishlashga e’tibor qaratish kerak. 

Masalan,  o‘quvchiga  “qush”  so‘zini  tushuntirishda  tabiatda  mamlakatimiz  tashqari 

hududda  ham  biz  uchun  notanish  qushlar  haqidagi  ma’lumotlarni  rasmlar  orqali 

tushuntirish o‘quvchilarda borliq haqidagi tasavvurlarning yanada boyishiga ijobiy ta’sir 

---