Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik-majmua

ijodkorning  fikr,  tuyg‘u,  hissiyot  va  kechinmalari 
singdirilgan manzara tasviri badiiy obraz
dir deyish mumkin. 
Demak, adabiyotga adibning fikriga uning his, tuyg‘u va se-
zimlari ham aralashgani uchun boshqalarga ta’sir qiladi. biror 
joyda  biror  kishi  bilan  bo‘lgan  biror  voqea  shunchaki  aytib 
berilsa,  u  jo‘ngina  aхborot  bo‘lishi  mumkin,  lekin  adabiyot 
bo‘lolmaydi.
badiiy  obrazga  berilgan  ta’rifdan  ham  ko‘rinib  turibdi-
ki,  ijodkor  yaratgan  asari  orqali  fikr  aytish  bilangina  kifo-
yalanmay,  o‘z  tuyg‘u  va  hissiyotini  ham  aks  ettiradi.  bunga 
to‘laroq  erishish  uchu n  tasvirni  e’tiborni  tortadigan  ohangga 
bo‘ysundirishga, kishiga ta’sir qiladigan qiziqarli shaklga so-
lishga urinadi. oddiy axborot berish yoki aytib qo‘ya qolish 
bilan obrazlilikka erishish mumkin emas. 
tasvirning  obrazliligini  ta’minlash  uchun  so‘zning  oddiy 
odamlar  nazaridan  yashirin  imkoniyatlaridan  foydalana  bi-
lish  lozim.  Chunonchi,  inson  hayoti  ham  og‘ochning  umri-
ga  o‘xshaydi:  avval  nozik  ko‘chat  bo‘ladi,  keyin  barq  urib 
ko‘karadi,  so‘ng  qiyg‘os  gulga  kiradi,  bir  payt  daraxt  yap-
roqlari  to‘kiladi  va  vaqti  kelib  qurib  qoladi  yo‘sinidagi  fikr 
shoir tomonidan:
Umr deganlari o‘tmakda shoshqin,
tilla barglarini elab yo‘limga
tarzida  ifodalanadi.  Umrning  o‘tkinchiligi  haqida  biz  avval 
bildirgan  fikrlar  to‘g‘ri  bo‘lsa-da,  ularda  favqulodda  o‘ziga 
xoslik yo‘q. shu bois ular esda qolsa-da, eshituvchiga kuch-
li  ta’sir  ko‘rsatmaydi.  she’riy  parchada  esa,  yorqin,  o‘ziga 
xos  obrazli  ifodalar  borki,  bular  asarning  ta’sirchanligini 
ta’minlagan. 
badiiy  adabiyot  san’atning  nihoyatda  qadimiy  turidir. 
insoniyat  paydo  bo‘lgandan  buyon  badiiy  asarlar  yaratilib 
kelinmoqda  deb  bemalol  aytish  mumkin.  rivoyat  qilishlari-
cha, dunyo dagi birinchi she’rni hazrati odamota (odam ato) 
o‘g‘li hobilning o‘ldirilishi munosabati bilan aytgan ekan.
insonning  hayotiga  yozuv  kirib  kelib,  keng  yoyilgunga 

---

10
qadar  badiiy  asarlar  og‘zaki  tarzda  yaratilgan  va  iste’dodli 
kishilar  tufayli  og‘izdan  og‘izga  o‘tib  kelgan.  yozuv  paydo 
bo‘lgach  va  savodli  kishilar  birmuncha  ko‘paygach  esa,  ba-
diiy asarlar turli narsalarga yozila boshlagan va bu bilan in-
soniyatning yo‘qolmas mulkiga aylangan. qay tarzda yaratil-
ganligi va kishilik хotirasida qaysi shaklda saqlanib qolganli
-
giga ko‘ra badiiy adabiyotni ikki turga ajratishadi: