Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik-majmua

Mirtemir
(1910–1978)

---

328
dan bobom – uzun bo‘ylik, polvon jussalik, qizil yuzli odam 
edi.  ona  tomondan  bobom  –  o‘rta  bo‘yli,  charaqlagan  qora 
ko‘zli, qora va chechan odam edi. men bir-ikki yil shu bobom 
maktabida  o‘qidim».  shoir  keyinchalik  qishloqda  ochilgan 
no‘g‘ay domla maktabida tahsilini davom ettiradi. shoirning 
otasi  Tursunmat  Umarbek  o‘g‘li  ham  adabiyotga  iхlosmand 
edi. 
turmush qiyinchiliklaridan cho‘chimagan, ilmga chanqoq 
mirtemir 11 yoshida amakisiga qo‘shilib, toshkentga qochib 
keladi  va  beshog‘ochdagi  «almaiy»  nomidagi  ishmaktabga 
joylashadi. ikki yil bu maktabda o‘qigach, toshkentning yan-
gi  shahar  qismidagi  «o‘zbek  erlar  bilim  yurti»ga  ko‘chadi. 
shoir  ham  o‘qib,  ham  ishlagan  o‘sha  yillarning  mashaqqa-
tini  shunday  eslaydi:  «ishmaktabda  ham,  bilim  yurtida  ham 
o‘zimiz  ekar,  o‘zimiz  yig‘ar  edik,  o‘zimiz  tikar,  o‘zimiz 
kiya r  edik.  deyarli  hamma  hunar  o‘rgatilar  edi.  og‘ir  yillar 
edi; to 1924–25-yillargacha хo‘ragimiz har kuni ikki yo uch 
marta  bir  burdadan  qora  non  va  tushlik  bir  cho‘mich  bo‘tqa 
edi.  ishmaktabning  bog‘i  Chilonzorda,  bilim  yurtining  bog‘i 
ko‘kterakda edi. yoz bo‘yi hamma bog‘da ishlardi va rangga 
qon, bo‘yga jir bitib qaytardik. bilim yurtida o‘qishlar og‘ir, 
o‘qituvchilar talabchan bo‘lib, kechasi allamahallargacha so-
vuq bo‘lmalarda dars tayyorlardik».
1929-yili  bilim  yurtini  tugatgan  mirtemir  yo‘llanma  bi-
lan  o‘sha  vaqtda  poytaхt  bo‘lgan  Samarqand  shahriga  kela
-
di.  samarqandda  pedakademiyada  (hozir  samarqand  dav-
lat  universiteti)  o‘qish  bilan  barobar  o‘zbekiston  markaziy 
ijroiya qo‘mitasining raisi Yo‘ldosh Oxunboboyevga shaхsiy 
kotib  bo‘lib  ishlaydi.  shoir  hayotining  samarqand  davri 
qizg‘in ijodiy izlanishlar davri bo‘ldi. U hamid olimjon bilan 
do‘stlashib qoladi. lekin oradan ko‘p o‘tmay, mirtemir tuh-
mat bilan qamaladi va qamoq muddatini uzoqda – shimoldagi 
belomorkanal qurilishida o‘taydi.
mirtemirning  ijodiy  qiyofasini  belgilaydigan,  uni  o‘zbek 
kitobxoni uchun ardoqli qilgan narsa – uning she’riyati. mir-
temir  samimiy  tuyg‘ularni,  nozik  kechinmalarni  sodda  va 

---

329
tu shunarli  ifodalay  oladigan  san’atkor.  rost  tasvir,  buning 
ustiga,  tuyg‘ular  sherikligida  amalga  oshirilgan  aniq  tasvir 
hamisha  esda  qoladi.  hammaga,  ayniqsa,  siz  yoshlarga  ar-
doqli  bo‘ladi.  Badiiy  nafasi  bilan  saflarimizni  to‘ldirib  yur
-
gan,  avlodlarining  pokiza,  ma’rifatli,  oriyatli  bo‘lishini  ista-
gan  mirtemirning  she’riyati  sizning  hamishalik  hamrohingiz 
bo‘lib qolishiga ishonamiz.