Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7- sinfi uchun darslik



Download 3,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/66
Sana06.07.2022
Hajmi3,2 Mb.
#750708
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   66
Bog'liq
Algebra. 7-sinf (2017, Sh.Alimov, O.Xolmuhamedov) (2)

(395

396):
395.
1)
48 52;
×
2)
68 72;
×
3)
43 37;
×
4)
47 53.
×
396.
1)
×
27 33;
2)
44 36;
×
3)
84 76;
×
4)
201 199.
×


118
397.
Soddalashtiring:
1)
(
) (
)(
)
-
-
+
-
2
3
3 3
;
c
c
c
2)
(
) (
)(
)
+
-
+
-
2
2
2 2
;
a
a
a
3)
(
)(
) (
)
+
-
+
+
2
2
3
2
3
2
3
;
x
y
x
y
x
y
4)
(
)(
) (
)
-
+
-
-
2
3
4
3
4
3
4
;
a
b
a
b
a
b
5)
(
)(
)
- -
+
+
+
2
2
;
b a a b
a
b
6)
(
)(
)
-
- -
+
2
2 .
b a
a b
b
398.
Ifodaning qiymatini toping:
1)
(
) (
)(
)
-
+
+
-
+
= -
2
4
3
3
3 , bunda
2,4;
m
m
m
m
m
2)
(
)
(
)(
)
+
-
-
-
+
= -
2
3
4
10
4 4
, bunda
0,1;
x
x
x
x
x
3)
(
)(
) (
) (
)(
)
-
+
-
-
-
-
+
= -
2
1
2
2
7
5
5
7 7
, bunda
;
k
k
k
k
k
k
4)
(
) (
)(
)
(
)(
)
+
+
-
+
-
+
-
= -
2
1
5
3
3 3
2
2
4 , bunda
.
a
a
a
a
a
a
399.
Tenglamani yeching:
1)
(
)
(
)(
)
+
-
-
+
=
2
2
3
4
1
1
49;
x
x
x
2)
(
) (
)(
)
+
-
-
+
=
2
3
4
3
1 1 3
49;
x
x
x
3)
+
-
-
=
3
2
2
9
18 0;
x
x
x
4)
-
-
+
=
3
2
3
4
12 0.
y
y
y
400.
Kvadratning ikki qarama-qarshi tomonining har biri
8 sm ga uzaytirildi, qolgan ikki tomoni esa shuncha qis-
qartirildi. Shaklning yuzi qanday o‘zgardi?
401.
Hisoblang: 
×
- ×
×
×
4
3
5 0,128 5 0,628 5 .
125 0,25


119
Ko‘phadni ko‘paytuvchilarga ajratishning bir
necha usulini qo‘llash
Ko‘phadni ko‘paytuvchilarga ajratishda ba’zan bir emas,
balki bir necha usullar qo‘llaniladi. Misollar keltiramiz:
1)
a
3
-
a
ko‘phadni ko‘paytuvchilarga ajrating:
(
)
(
) (
)
3
2
1
1
1 .
a
a a a
a a
a
- =
- =
-
+
Bu yerda ikkita usuldan foydalanilgan: umumiy ko‘paytuvchini
qavsdan tashqariga chiqarish va kvadratlar ayirmasi formula-
sini qo‘llash.
2) (
a

+1)
2
-
4
a
2
ko‘phadni ko‘paytuvchilarga ajrating:
(
)
(
)
( )
(
)
(
)
(
)(
) (
)(
)
(
) (
)
+
-
=
+
-
=
+ -
+ +
=
=
+ -
+ +
=
-
+
+
+ =
=
-
+
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
4
1
2
1
2
1
2
1 2
1 2
2
1
2
1
1
1 .
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a a
a
a
a
a
a
a
a
Bu yerda qo‘shiluvchilar umumiy ko‘paytuvchiga ega emasligi
sababli, avval kvadratlar ayirmasi formulasidan foydalanildi,
so‘ngra yig‘indi va ayirma kvadratlarining formulalaridan foy-
dalanildi. Yana bir misol yechib ko‘raylik:
3)
(
)
(
)
(
)(
)
(
) (
)(
)
-
+
+
=
-
+
+
=
=
-
+
+
+
=
+
- +
2
2
2
2
4
4
2
4
4
2
2
2
2 2
2
2
2 .
x
y
x
y
x
y
x
y
x y
x y
x y
x y
x y
Birhadlar umumiy ko‘paytuvchiga ega bo‘lmagani va biror
formulani qo‘llash mumkin bo‘lmagani uchun, bu yerda avval
guruhlash usulidan foydalanildi, so‘ngra esa kvadratlar ayir-
masi formulasi qo‘llanildi.
Ko‘rib chiqilgan bu misollar ko‘phadni ko‘paytuv-
chilarga ajratishga doir topshiriqlarni bajarishda quyidagi
tartibga rioya qilish foydali ekanligini ko‘rsatadi:
1) umumiy ko‘paytuvchini (agar u bor bo‘lsa)
qavsdan tashqariga chiqarish;
23-


120
2) ko‘phadni qisqa ko‘paytirish formulalari bo‘yicha
ko‘paytuvchilarga ajratishga urinib ko‘rish;
3) agar oldingi usullar maqsadga olib kelmasa, gu-
ruhlash usulini qo‘llashga harakat qilish.
Masala.
Tenglikni isbotlang:
(
)
(
)
3
3
2
2
.
a
b
a b a
ab b
+
=
+
-
+
(1)
Tenglikning o‘ng tomonidagi qavslarni ochamiz:
(
)
(
)
2
2
3
2
2
2
2
3
3
3
.
a b a
ab b
a
a b ab
a b ab
b
a
b
+
-
+
=
-
+
+
-
+
=
+
Tenglikning o‘ng tomoni chap tomoniga tengligi kelib chiqdi,
ya’ni (1) tenglik isbot qilindi.
Xuddi shu kabi
(
)
(
)
3
3
2
2
a
b
a b a
ab b
-
=
-
+
+
(2)
tenglikning to‘g‘riligi isbotlanadi.
(1) va (2) tengliklar, mos ravishda
kublar yig‘indisi
va kublar ayirmasi formulalari
deb ataladi. Bu formulalar
ham ko‘phadni ko‘paytuvchilarga ajratishda qo‘llaniladi.
Masalan:
(
)
(
)
(
)
( )
(
)
(
)
+
=
+
= +
-
+
-
=
-
=
-
=
-
+
+
3
3
3
2
3
4
3
3
3
3
2
2
1) 27
3
3
9 3
;
2)
8
8
2
2
2
4
.
b
b
b
b b
x
xy
x x
y
x x
y
x x
y x
xy
y
402.
Hisoblang:
1)
-
2
2
47
37 ;
2)
-
2
2
54
44 ;
3)
-
2
2
50,7
50,6 ;
4)
-
2
2
29,4
29,3 .
403.
 
(Og‘zaki.) Ko‘paytuvchilarga ajrating:
1)
-
2
36
;
x
2)
-
2
25;
a
3)
-
2
1;
y
4)
-
2
1
.
b
M a s h q l a r


121
404.
 
1)
(
)
+
=
+
2
2
2
2
4 ;
a
b
a
b
2) 
(
)
-
=
-
2
2
2
2
3
4
9
a
b
a
b
tengliklar haqida nima deya olasiz?
a

ular qaysi 

va 
b
larda to‘g‘ri-yu, qaysilarida noto‘g‘ri?
b
) ixtiyoriy 
a
va 
b
lar uchun ularni to‘g‘ri bo‘ladigan
qilishni uddasidan chiqasizmi?
Ko‘paytuvchilarga ajrating 
(405

416):
405.
 
1)
-
2
25
9;
x
2)
-
2
4
9;
a
3)
-
2
2
64
36 ;
y
x
4)
-
2
2
81
16 .
a
b
406.
 
1)
-
2
2
9;
c d
2)
-
2 2
16;
a b
3)
-
2
2
4
9 ;
a
b
4)
-
2
2
16
25 .
x
y
407.
1)
-
2
2
1
16
9
25
;
y
x
3)
-
2
2
0,25
49 ;
a
b
2)
-
2
2
4
1
9
16
;
a
b
4)
-
2
2
0,09
16 .
x
y
408.
1)
-
2
2
36
1;
x y
2)
-
2
4
16;
x y
3)
-
6
4
81
49 ;
a
b
4)
-
2
6
25
9 .
a
b
409.
1)
-
4
4
;
a
b
2)
-
4
8
;
a
b
3)
-
4
16;
a
4)
-
4
81.
b
410.
1)
(
)
+
-
2
2
;
a b
c
3)
(
)
+
-
2
2
2
9 ;
a
b
a
2)
(
)
-
-
2
2
;
m n
k
4)
(
)
-
-
2
2
3
4 .
x y
y
411.
1)
(
) (
)
+
-
-
2
2
;
a b
a c
3)
(
) (
)
+
-
+
2
2
2
2
;
a b
b a
2)
(
) (
)
+
-
+
2
2
;
a b
b c
4)
(
) (
)
-
-
+
2
2
3
3
.
a
b
a b
412.
1)
-
+
2
9
6
1;
a
a
3)
+
+
2
36
12
1;
b
b
2)
+
+
2
1 2
;
c c
4)
2
81 18
.
x x
-
+
413.
1)
+
+
2
9
24
16;
x
x
3)
+
+
2
2
36
12
;
m
mn n
2)
-
+
2
100 60
9 ;
a
a
4)
+
+
2
2
10
25 .
a
ab
b
414.
1)
+
+
4
2
2
2
;
x
x y y
3)
+
+
4
2 3
6
4
12
9 ;
c
c b
b
2)
-
+
4
2
2
2
;
p
p q q
4)
+
+
6
3
2
25
30
9 .
a
a b
b
415.
1)
-
+
4
2
8
16;
a
a
3)
-
+
4
2
2
25
10
;
a
a b b
2)
-
+
4
2
18
81;
b
b
4)
-
+
2 2
4 4
16 8
.
a b
a b


122
416.
1)
- -
-
2
2
1;
a
a
3)
-
+
-
2
2
2
8
8 ;
a
ab
b
2)
- +
-
2
9 6
;
b b
4)
-
-
-
2
2
12
3
12 .
ab
a
b
417.
Ifodaning son qiymatini toping:
1)
-
+
=
=
2
2
5
10
5 , bunda
142,
42;
m
mn
n
m
n
2)
+
+
=
=
2
2
6
12
6 , bunda
56,
44;
m
mn
n
m
n
3)
-
+
-
=
=
3
2
2
1
9
36
4
, bunda
4,
48;
a
a b
ab
a
b
4) –
-
-
= -
=
3
2
2
1
4
64
8
, bunda
6,
84.
a
a b
ab
a
b
418.
Tenglamani yeching:
1)
-
=
2
36 0;
x
3)
+
+ =
2
4
4
1 0;
x
x
2)
-
=
2
1
4
0;
x
4)
-
+
=
2
25 10
0.
x x
419.
Hisoblang:
1)
-
×
+
2
2
101
202 81 81 ;
3)
+ ×
×
+
-
2
2
2
2
48
2 48 18 18
48
18
;
2)
+
×
+
2
2
37
126 37 63 ;
4)
-
+ ×
×
+
2
2
2
2
85
17
85
2 85 17 17
.
420.
Tushirib qoldirilgan shunday uchhadni topingki, tenglik
bajarilsin:
1)
(
) ( )
+
=
+
3
3
... ;
x
y
x y
3)
(
) ( )
-
=
-
3
3
... ;
x
y
x y
2)
(
) (
) ( )
+
=
+
3
... ;
x y
x y
4)
(
) (
) ( )
-
=
-
3
... .
x y
x y
421.
Ko‘paytuvchilarga ajrating:
1)
-
3
3
;
x
y
3)
+
3
27;
x
5)
-
3
64;
n
7)
-
3
1
;
p
2)
+
3
3
;
c
d
4)
-
3
27;
a
6)
+
3
1;
a
8)
-
3
125
.
b
Ko‘paytuvchilarga ajrating 

Download 3,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish