Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

Limfa sistemasi. 

Tomirlar  sistemasining  bir  qismi  bo’lib,  vena  tomirlari  sistemasining 

qo’shimchasi  hisoblanadi.  Limfa  sistemasida  limfa  organ  to’qimalardan  vena 

sistemasiga oqib ketadi. Limfa sut rangli suyuqlik bo’lib, plazma va har xil hujayra 

elementlaridan iborat. 

Limfaning  hujayra  elementlari  limfotsitlar,  monotsitlar  va  bir  ozgina  donali 

leykotsitlardan  iborat.  Limfa  sistemasining  organlarida  qonning  limfoid  elementlari 

hosil bo’ladi va barer funktsiyasini o’taydi, ya’ni organizmga kirib qolgan yot jism va 

bakteriyalarni zararsizlantiradi. Rak o’smalari limfa yo’llari orqali tarqaladi (metastaz 

beradi).  Limfa  sistemasm  limfa  kapillyarlari,  organ  ichidagi  va  organ  sirtidagi  olib 

ketuvchi  limfa  tomirlari,  limfa  tugunlari  va  ikkita  asssiy  limfa  stvoli:  o’ng  va  chap 

ko’krak limfa yo’llaridan iborat. 

Limfa  kapilarlari  berk  holda  boshlanuvchi  endotelial  tomirlar  bo’lib,  to’qima 

suyuqligidan  oqsil  va  yog’  moddalar,  suvda  erimaydigan  ba’zi  kristalloidlar  shu 

tomirlar devori orqali suriladi, yot zarralar va bakteriyalar esa limfa kapillyarlarining 

devoridan  chiqarib  tashlanadi.  Limfa  sistemasining  kapillyarlari  organlarda 

boshlang’ich  limfa  turlarini  hosil  qiladi.  Limfa  gomirlarining  ichki,  o’rta  va  tashqi 

pardalari  bor.  Ichki  zardasi  bir  qavat  endoteliy  hujayralaridan  va  endoteliy  zstidagi 

zichlashmagan  qo’shuvchi  to’qimadan  iborat.  Ichki  pardaning  tomirlar  bo’shlig’ida 

klapanlar  mavjud.  O’rta  pardasi  xalqa  shaklida  joylashgan  silliq  muskul  tolalaridan 

iborat.  Tashqi  pardasi  qo’shuvchi  to’qimadan  tuzilgan.  Organ  sirtidagi  yoki  olib 

ketuvchi limfa tomirlari organlardan boshlanadi, bu tomirlar bo’ylab limfa. tugunlari 

to’p-to’p  bo’lib  joylashadi.  Organ  sirtidagi  yoki  olib  ketuvchi  limfa  tomirlarining 

hammasi  limfani  yig’ib,  o’ng  va  chap  limfa  yo’llariga  qo’yadi.  Limfa  tugunlari 

yumaloq yoki loviya shaklida bo’lib, qo’shuvchi to’qimadan tuzilgan kapsulasi bor. 

Limfa  tugunlari  limfoid  to’qima  bilan  to’la.  Limfa  tugunlari  patogen  (kasallik 

turdiruvchi)  bakteriyalarni  ushlab  qoluvchi  barerlar  hisoblanadi.  Bunday  xollarda 

tugunlar yallig’lanib, bezillab turadi. 

Ko’krak  limfa  yo’li  gavdaning  uch  choragidan:  ikkala  oyoqdan,  qorin 

bo’shlig’idan,  ko’krak  bo’shlikining  chap  yarmidan,  bo’yin  bilan  boshning  chap 

yarmidan  va  chap  ko’ldan  limfa  yig’adi.  Ko’krak  limfa  yo’li  qorin  bo’shlig’ining 

orqadagi devori sohasida II-ko’krak umurtqasi bilan 2-bel umurtqasining ro’parasida 

joylashgan. 

Uchta 

limfa 

stvoli:. 

ikkala oyoqdan limfa to’plovchi o’ng va chap bel stvoli, hamda qorin bo’shlig’ining 

organlaridan limfa yig’uvchi ichak stvolining qo’shilishidan vujudga keladi. O’ng va 

chap  bel  stvoli  ichak  stvoli  qo’shiladigan,  joyda  tsisternadan  boshlanib,  yuqoriga 

ko’tariladi va diafragmaning aorta teshigi orqali ko’krak bo’shlig’iga kiradi. Ko’krak 

limfa  yo’li  aorta  ravog’iga  etgach  chapga  burilib,  chap  venoz  burchakka  quyiladi. 

Ko’krak  limfa  yo’lining  quyiladigan  joyiga  chap  bronxomediastinal  limfa  stvoli 

(ko’krak  bo’shlig’ining  chap  yarmidan  limfa  yig’adi)  chap  umrov  osti  stvoli  (chap 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

 

36

qo’ldan  limfa  yig’adi)  va  bo’yinturuq  limfa  stvoli  (bosh  bilan  bo’yinning  chap 

yarmidan limfa yig’adi) kelib qo’shiladi. O’ng limfa yo’li bosh bilan bo’yinning o’ng 

yarmidan, o’ng qo’ldan va ko’krakdan (ung yarmidan limfa suyuqligini) yig’adi. Bu 

yo’l  o’ng  bo’yinturuk  limfa  stvoli  o’ng  o’mrov  osti  limfa  stvoli,  o’ng 

brokxomediastinal limfa qo’shilishidan vujudga keladi.