Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

 
5.2. Iqtisodiy tanlov qoidasi
Inson xatti-harakatlari uning manfaatiga qaratilgani uchun «qaysi biri foydali, 
qaysi biri zararli ekanligi o’ziga ravshan bo’lgach foydalisini tanlayda va olib 
o’zlashtiradi, zararlisiii rad etadi. 
Muayyan makondagi tabiat resurslari ma’lum miqdordagi jon-zodlarni boqishi 
mumkin. Bu qoidaning insoniyatga ham aloqasi bor. Ammo resurslar taqchilligi fan-
texnika taraqqiyoti tufayli susayadi. Baribir tabiiy resurslar miqdori bilan aholi soni 
o’rtasida ma’lum nisbat bo’lishi kerak. Resurslar qanchalik ko’p bo’lmasin, ular 
chegaralangan vaqt davomida ma’lum miqdordagi aholining farovon yashashi uchun 
kifoya qiladi. Aholi soni ortib, uning ehtiyoji oshgani sari resurslar kamyobligi 
kuchayadi. Shu sababli aholining ehtiyoji bilan tabiatning imkoni orasidagi tafovut 
kuchayib boradi. 
Tanlash qoidasi shuki, resurslar cheklangan sharoitda ulardan nimani ishlab 
chiqarish iqtisodiy jihatdan ma’qul bo’lsa, resurslarni shunga sarflash yo’li tanlab 
olinadi. 
Masalan, tikuvchilik fabrikasi imkoniga qarab nima tikishni ya’ni kostyummi, 
plashmi, paltomi, kurtkami, shu masalani o’ziga ma’qul usulda hal qiladi. Fuqaro 
hamyonidagi puliga qarab qaerdan qaysi birini xarid etishni o’zi tanlaydi. 
Iqtisodiyotda hech bir narsa tekinga kelmaydi, - degan qoida ham bor. Shunga ko’ra 
nimaiki tanlansa, uning xaqi to’lanadi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

38 
Tanlab olish tufayli voz kechilgan iqtisodiy xatti-harakat keltirishi mumkin 
bo’lgai foyda tanlov xaqi deyiladi, u har xil ne’mat yoki daromaddan iborat bo’ladi. 
Х
ulosa shuki, tanlov naf keltirgandagana unga qo’l urish ksrak. 
5.3. Iqtisodiy tizimlar 
 
Iqtisodiy faoliyat ma’lum iqtisodiy tizim sharoitida amalga oshadi. Iqtisodiy 
tizimga quyidagalar kiradi: a) iqtisodiy resurslar; b) iqtisodiy aloqalar yoki 
munosabatlar; v) noiqtisodiy mexanizm; g) iqtisodiy siyosat. Iqtisodiy tizimlarni 
tarixan to’rt turga bo’lish mumkin. 
1.