Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

Diniy  tashkilotlarning 
ham  mulklari  mavjud.  Bu  faqat  diniy  bino  va 
inshoatlar bilan cheklanmay, balki xo’jalik faoliyati imkon tug’dirgan jamg’armalar, 
turli marosimlardan tushadigan mablag’lar hisobiga ortib boradi. Ular oddiy xo’jalik 
faoliyati  bilan  birga  katta  qurilish  ishlari  va  boshqa  kapital  xarajatlarni  bajarib 
boradilar. Bu mulk faqat diniy yo’lda qo’llaniladi va ishlatiladi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
70 
Hissadorlik mulk 
bu turkumdagi eng salmog’li va ta’sirli shakl bo’lib, keng 
tarqalgandir.  Bu  ham  aslida  birlashgan  mulk  bo’lib,  aktsiya  chiqarishga 
asoslangandir. Bu aktsiyalar erkin harakatda bo’ladi, qimmatbaho qog’ozlar qatorida 
savdoda  ishtirok  etadi  va  sotiladi,  sotib  olinadi.  Aktsiyaga  ega  bo’lganlar  shu 
asosdagi mulkning qatnashchilari hisoblanadilar. Korxonalarning faoliyatida ishtirok 
etish  huquqiga  ega  bo’ladilar.  Aktsiyalar  uchun  korxonalar  faoliyatlari  natijasiga 
qarab daromad oladilar. Bu mulkda ishtirok etish ixtiyoriydir. Chunki, istagan vaqtda 
aktsiyani sotib olish yoki sotib yuborish mumkin. 
Umuman,  bozor  iqtisodiyotining  rivojlanishida  bu  xil  mulkning  ta’siri  katta. 
Chunki,  hissadorlik  jamiyatlari  juda  yirik  bo’lib,  ular  juda  katta  hajmdagi  mulkni 
birlashtiradilar.  Shu  bilan  birga  aktsioner  mulkda  davlatlarning  ishtiroki  katta 
bo’lishi  mumkin.  Aytaylik,  hozirgi  bozorga  o’tish  davrida  O’zbekistonda  asosiy 
sanoat  korxonalari  aktsionerlashganiga  qaramay,  ulardagi  mulkning  asosiy  qismi 
davlat mulkidan tarkib topgan. Sanoat, savdo, transport va qurilishda paydo bo’lgan 
yirik hissadorlik korxonalar mulklarida davlat qismi yuqoridir. 
Bundan  tashqari  hissadorlik  mulk  boshqa  mamlakatlar  mulklari  ishtirokida 
yuzaga  kelishi  mumkin.  Jahonda  xalqaro  hissadorlik  jamiyatlari  ko’p.  Masalan, 
transmilliy kontsernlar xuddi shunday mulkni tashkil etadilar.