Umumiy lot p65

Bachadon mushaklarini qisqartiruvchi moddalar. Bu mod­dalar qo‘llanilishiga qarab ikkiga bo‘linadi:

1. 
   Bachadon mushaklarining ritmik qisqarishini oshiruvchi moddalar (oksitotsin, pituitrin, prostoglandinlar).
   
2. 
   Bachadon muskullarining tonik qisqarishini oshiruvchi moddalar (ergometrin malleat, ergotamin, gidrotartrat, ergo- tal).
   

Miometriyning qisqarishi bo‘shashishi bilan almashib turi- shiga ritmik qisqarish deyiladi. Tonik qisqarishda bachadon mus- kullari birdan qisqaradi, bo‘shashmaydi.
Bachadonning ritmik faoliyatini stimullaydigan moddalar. Bu moddalar bachadon qisqarishlarini kuchaytiradi va tezlashtiradi. Shunga ko‘ra, tug‘uruqning o‘tishini yengillashtiradi. Shu guruhga kiradigan moddalar, asosan, tug‘uruq faoliyati susayib qolganida ishlatiladi, ya’ni ulardan tug‘uruqni tezlashtiradigan moddalar sifatida foydalaniladi.
Bachadon silliq muskullari qisqarishlarini dori bilan ku- chaytirishga ehtiyoj tug‘ilishi shunga bog‘liqki, tug‘uruqning cho‘zilib ketishi ona bilan bolaga xavf soladi. Ayol kishi uzoq va behuda kuchanaveradigan bo‘lsa, holdan ketib, darmoni qurib boradi. Bolaning qon bilan ta’minlanishi izdan chiqib, kislorodga yolchimay qolishi tufayli nobud bo‘lish xavfi tug‘iladi.
Shu munosabat bilan uzoq cho‘zilib ketgan tug‘uruqlarda uni tezlashtiradigan moddalar bo‘lib-bo‘lib beriladigan dozalarda buyuriladi. Ba’zi hollarda ular faol tug‘uruq faoliyati bo‘lmasa, tug‘uruqni jonlantirish maqsadida ham ishlatiladi. Homiladorlik muddati o‘tib ketgan ayollarda, shuningdek, alohida sabablar bo‘lganda (og‘ir homiladorlik toksikozlari, gipertoniya, nefro- patiyada) shunday qilinadi. Talaygina farmakologik moddalar bachadonning qisqarish faoliyatini qo‘zg‘ata oladi, biroq tug‘u- ruqni stimullash uchun asosiy moddalar o‘rnida ko‘pincha oksitotsin, pituitrin, paxikarpindan foydalaniladi.
Oksitotsin — gipofiz orqa bo‘lagining gormonidir. Hozir u sintetik yo‘l bilan olinadi. Oksitotsin tug‘uruq vaqtida ko‘plab gipofiz ishlab chiqadi, u bachadonni rag‘batlaydigan tabiiy modda bo‘lib, tug‘uruqning normal holda o‘tishiga yordam beradi. Oksitotsin pituitrin preparatining ta’sir qiladigan asosiy moddalaridan biridir, pituitrin preparati so‘yilgan qoramol gipofizining orqa bo‘lagidan suv bilan ajratib olinadigan ekstraktdir. Shu ekstraktda, oksitotsindan tashqari, vazopressin gormoni ham bo‘ladi, pituitrinning ba’zi nojo‘ya ta’sirlari (qon bosimining ko‘tarilishi, peshob ajralishining tormozlanishi, toj tomirlarning torayishi) unga bog‘liq. Shu sababdan, pituitrinni gipertoniya kasalligi, nefropatiyalar bilan og‘rigan homila- dorlarga berib bo‘lmaydi va h.k. Shu jihatga ko‘ra, oksitotsin tug‘uruqni rag‘batlaydigan modda sifatida pituitrindan ancha afzaldir.