Umumiy lot p65

Gipertonik kriz qon bosimining baland ko‘tarilishi, miyada qon aylanishi buzilishi bilan kechadi. Oldi olinmasa, miyaga qon quyilishi (insult) kuzatiladi. Insult esa, og‘ir holatlarga olib kelishi mumkin.
Tuz-suv almashinuviga ta’sir qiladigan gipotenziv ta’sirni yuzaga chiqaradigan preparatlarga quyidagi diuretik preparatlar kiradi:

• 
  dixlotiazid 0,025—0,1 tabl.;
  
• 
  furosemid 0,04 tabl., 1 % — 2 ml amp.;
  
• 
  spironolakton 0,025 tabl.;
  
• 
  etakrin kislota 0,05 tabl.;
  
• 
  mannit 15 % — 30 ml, 200 ml va 400 ml fl.;
  
• 
  mochevina 30, 40, 60 va 90 g fl.;
  
• 
  triamteren 0,05 kapsula.
  

Ma’lumki, gipertoniya kasalligida hujayralarda natriy ionlari hajmi oshib ketadi, shuning uchun bunday bemorlarni davo- lashda diuretik moddalar qo‘llaniladi. Bu moddalar natriy xlor ionlari, suyuqlikning qayta so‘rilishiga to‘sqinlik qiladi, ularni organizmdan chiqaradi va qon bosimini pasaytiradi.
Diuretiklar ta’siri qon bosimini biroz tushirish bilan birga gipertoniyaga qarshi boshqa preparatlarning gipotenziv xusu- siyatini oshirib beradi. Xulosa qilib aytganda, gipotenziv moddalar gipertoniya kasalligi sababiga, bosqichiga, dori mod- dalarining ta’sir mexanizmiga qarab qo‘llanadi. Ko‘pincha bir necha moddalar birga qo‘llanadi. Chunki ular bir-birining ta’sirini oshirishi mumkin.
Magniy sulfatni venaga juda ehtiyotlik bilan yuborish kerak, chunki tez yuborilsa narkotik ta’siri yuzaga chiqishi va nafas fao- liyatini susaytirishi kuzatiladi.

5. 
   Diuretik vositalar
   

Peshob haydovchi preparatlar organizmdagi ortiqcha suv va turli xil ishqorlarni yo‘qotish uchun beriladi. Shuningdek, peshob haydovchi preparatlar qon bosimini tushirish uchun kimyoviy moddalar bilan zaharlanganda ularning organizmdan chiqib ketishini tezlatish uchun beriladi. Peshob ajralishini kuchaytirish uni haydovchi preparatlarning peshob ajratishi ta’sirida yuzaga chiqadi. Peshob hosil bo‘lishi esa, buyrakdagi uch jarayonga bog‘liq:

1. 
   Filtratsiya;
   
2. 
   Reabsorbsiya;
   
3. 
   Sekretsiya jarayoniga.
   

Filtratsiya buyrak jomchalaridagi kapillarlarning gidrostatik bosimiga va ishlab turgan jomchalarning soniga bog‘liq. Reab- sorbsiya esa, jomchalardan ajralib chiqqan birlamchi peshobdagi elektrolitlar va boshqa komponentlarning (oqsillar, ular bilan bog‘langan va katta molekular massaga ega bo‘lgan moddalardan boshqa) qayta so‘rilish jarayoniga bog‘liq. Shu jarayonlar filtra- tsiyalangan birlamchi peshob 99 % ning qayta so‘rilishi — reab- sorbsiyalanishini yuzaga chiqaradi.
Peshob haydovchi diuretik preparatlar yuqorida bayon etilgan omillarning ayrimlariga ta’sir qilib, peshob ajralishini yuzaga chiqaradi. Bu preparatlar ta’sir mexanizmi bo‘yicha bir necha guruhlarga bo‘linadi:

1. 
   Buyrak nefron kanalchalarining epiteliysiga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etuvchi preparatlar. Bu guruh preparatlariga:
   

• 
  sulfanilamid guruhini tutuvchi preparatlar (dixlotiazid
  

1. 
   025 tabl., furosemid yoki laziks — 0,04 tabl., 1 % — 2 ml amp.);