Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Tajriba qurilmasi (19-rasmga qarang) 
T tebranish davri monoxordning yogʻoch rezonans qutisi va tor orasiga oʻrnatilgan 
shoxsimon yorugʻlik toʻsgich bilan oʻlchanadi. Yorugʻlik toʻsgich CASSY-Sensor 
kirishi A ga taymer orqali koʻp ozakli kabel bilan ulangan.
19-rasm. Tajriba qurilmasi 
Tajribani oʻtkazish uchun eslatma:
 
T- tebranish davrini aniqroq oʻlchash uchun shoxsimon yoʻrugʻlik toʻsgichni 
doimo torning tebranuvchi qismi oʻrtasiga joylashtirish lozim. T tebranish davri tor 
nurni tebranish davri mobaynida ikki marta kesib oʻtsagina aniqlanadi. Buning 
uchun shoxsimon yorugʻlik toʻsuvchi ichida joylashgan qizil yorugʻlik diod nurini 
tor muvozanatda boʻlgan holatida yopib turishi lozim. Bundan tashqari Tebranish 
qiymatini qayd qilish mobaynida tilga olingan qizil yorugʻlik diodi eng chekka 
ogʻishlar orasida boʻlishiga e′tibor qiling. Shoxsimon yorugʻlik toʻsuvchida 
infraqizil nur uchun ikkita kichik appertura (tirqish) mavjud. Tor kichik tirqish 
ustiga oʻrnatilgandagina yaxshi natijaga erishilishi mumkin (kerak boʻlganda 
toʻsgichni ozroq buring). Tebranish davomida tor monoxord usti sirtiga nisbatan 
parallel harakat qilishi lozim.
Torning taranglik kuchi F darajalangan dinamometr bilan oʻlchanib, rostlanishi 
mumkin. Buning uchun dinamometr bilan birga buraladigan ilgak ham qoʻyilgan. 
Tordagi taranglik kuchi buraladigan ilgak bilan oʻzgartirilishi mumkin. Tajribani 
oʻtkazish davomida dastlab taranglik kuchi 100 N qilib oʻrnatilsa va keyin 
kamaytirib borilsa yaxshi natijaga erishiladi.

---

58 
Oʻlchashlar davomida torning tebranuvchi qismi uzunligi L siljiydigan taglik bilan 
oʻzgartirilishi mimkin. Tor tebrantirilganda torning tebranishda ishtirok 
etmaydigan qismiga qoʻl bilan teginmang.