Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

Tajribaning oʻtkazish tartibi: 
Tajribada disk boshlangʻich holatdan yorugʻlik datchigigacha boʻlgan masofani 
oʻtguncha ketgan vaqt t oʻlchanadi va s masofa oʻtgandagi disk tezligi aniqlanadi. 
Masofa 15 sm dan 55 sm gacha boʻlib 5 sm oralatib oʻzgartirib boriladi. 
a) Boshlangʻich holatdan yoʻrugʻlik datchigigacha boʻlgan s masofada t harakat 
vaqtini oʻlchash 
- Klavishli kalitni sanagichning E portiga ulang. Yorugʻlik datchigini F portga 
ualang. 
- 
𝑡
𝐸→𝐹
rejimini tanlang - Diskni yuqori nuqtasiga kalit tugmasini bosguncha 
koʻtaring (21-rasm). 
- START tugmasini bosing 
- Diskni qoʻyib yuboring (sanagich hisoblashni boshlaydi) 

---

62 
- Disk yorugʻlik datchigidan oʻtishi bilan oʻlchash toʻxtaydi
- t tushish vaqtini yozib oling. 
20-rasm: Maksvel disklari yordamida energiya saqlanishi qonunini tekshirish 
uchun moʻljallangan tajriba qurilmasi.
 
21-rasm: Diskning boshlangʻich holati 

---

63 
b) Yorugʻlik datchigi yaqinidagi v tezlikni aniqlash 
- Yorugʻlik datchigini elektron sanagichning E portiga ulang 
- t
E
rejimini tanlang
- Diskni yuqqori nuqtasiga kalit tugmasini bosguncha koʻtaring (21-rasm). 
- Start tugmasini bosing. 
- Diskni qoʻyib yuboring (sanagich hali hisoblashni boshlamaydi) Disk yorugʻlik 
datchigidan oʻtishi davomida oʻlchash amalga oshiriladi 
- 
∆𝑡
vaqtini yozib oling. 
- 
𝜗
tezlik qiymatini quyidagi ifodadan aniqlang 
𝜗 =
𝑑
𝛥𝑡
(1.54) 
shpindel diametri d = 6 mm.