Umumiy doc

Uch pozision rostlagichning prinspial sxemasi.
 
Avtomat 
pozision 
rostlash 
sxemasidan 
yana 
(14.7-rasmga 
qarang) 
o‘lchanayotgan parametrning asbob shkalasi chegarasida berilgan qiymatini 
signalizasiya qilish uchun foydalanish mumkin. 
Kontaktli topshiriq bergichning harakatchan kontakti 2 rostlanuvchi 
kattalikning sozlash tutqichi va asbob perosi bilan kinematik bog‘langan. Topshiriq 
bergich kontakt guruhining asosida joylashgan harakatsiz ikkita kontakt 1 va 3 
nosezgir zonani kontaktlar o‘rtasidagi masofani o‘zgartirish yo‘li bilan rostlashga 
imkon beradi. Rostlash kerak bo‘lgan parametrning qiymati «qiymatni sozlash» 
tutqichi orqali o‘rnatiladi. Vazifa ko‘rsatkichining ohirgi qismi asbob perosi berilgan 
1
P
4
3
15
2
17
16
2
P
4
3
2
15
16
17
2
Д
1
Д
3
Д
2
P
R
1
P
C
М
ППР
1
−
1
4
3
2
В
С
А
D
 
ППР
-1
М
 
В
33
)
1
(
в
)
2
(
)
3
(
)
4
(
1
2
3
1
4
3
2
 
ППР
-1
М
 
В
33
)
1
(
б
)
2
(
)
3
(
)
4
(
1
2
3
1
4
3
2
В
33
)
1
(
a
)
2
(
)
3
(
)
4
(
1
2
3
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

420 
qiymatga erishgan nuqtasi tomon yo‘nalishda o‘rnatiladi, shu payt harakatchan 
kontakt 2 kontaktlar 1 va 3 ning o‘rtasida ularga tegmay, o‘rta holatda turadi. 
O‘lchanayotgan parametrning berilgan qiymatdan chetga chiqishi harakatchan 
kontakt 2 ning biror harakatsiz kontaktlar tomon siljishiga olib keladi: 
o‘lchanayotgan parametrning qiymati berilgandan kam bo‘lsa, harkatsiz kontakt 3 
tomon (2, 3 kontakt -«Kam»); o‘lchanayotgan parametrning qiymati berilgandan ko‘p 
bo‘lsa, harakatsiz kontakt 1 tomon (2, 1 kontaktlar-«Kam»); o‘lchanayotgan 
parametrning qiymati berilgandan ko‘p bo‘lsa, harakatsiz kontakt 1 tomon (2, 1 
kontaktlar -«Ko‘p») siljiydi. 
Nosezgir zonadagi kattalikni qayd etadigan ikki pozisiyali rostlashda kontaktli 
topshiriq bergichda faqat bitta harakatsiz kontakt 1 yoki 3 ishlatiladi. Ikki pozisiyali 
rostlash b va v variantlari (14.7-rasm) bir-biriga o‘xshash bo‘lib ulardan foydalanish 
parametrning kattalishish yoki 
kichiklashishiga 
bog‘liq. 
Masalan, 
harakatchan 
kontakt 
2 
ning 
harakatsiz kontakt 1 bilan ulanish paytida (14.7-rasm, v) R2 rele ishga tushadi va O-
A zanjirni berkitadi. Kontaktlar 1, 2 uzilganda R2 rele bo‘lib, O-A zanjir ochiladi, O-
S zanjir esa berqiladi. Bu sxemadagi ikkinchi harakatsiz kontakt mexanik tayanch 
vazifasini bajaradi va sxemaga ulanmaydi. 
Uch pozisiyali rostlash holatida (14.7-rasm, a) kontaktli topshiriq bergichdagi 
ikkala harakatsiz kontaktlar 1 va 2 ishlatiladi. Harakatchan kontakt 2 harakatsiz 
kontakt 1 bilan ulanganda R2 rele ishga tushadi va ishlovchi O-A zanjir berqiladi. 
Harakatchan kontakt 2 kontakt 1 dan ajralgan vaqtda R2 rele manbadan uzilib, yakor 
bo‘shaydi, O-A zanjir esa ochiladi , lekin O-S zanjir berqiladi. Bu holat harakatchan 
kontakt 2 harakatsiz kontakt 3 bilan ulanguncha saqlanadi, ya’ni parametrning 
o‘rnatilgan nosezgir zona chegarasida bo‘lish vaqtida bu holat saqlanib keladi. 
Harakatchan kontakt 2 kontakt 3 bilan ulanganda R1 rele ishga tushadi, bunda, O-S 
ishlovchi zanjir uziladi va O-V zanjir berkiladi. Harakatchan kontakt 2 kontakt 3 dan 
ajraganda, R1 rele manbadan uziladi, yakor bo‘shaydi. O-V zanjir ochilib yana O-S 
zanjir berqiladi. Tizimning noturg‘un ishlashining oldini olish uchun ikkala rele ham 
D1 diod va S sig‘im orqali to‘g‘rilangan tok bilan ta’minlanadi. D2 va DZ diodlar 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

421 
uchqun o‘chiruvchi diodlardir. R qarshilik relening qaytishidagi koeffisientni 
kamaytirib, tizimning turg‘unligini oshiradi. Rostlanuvchi organ yoki signalizasiya 
zanjiri ulangan kuch zanjirlar O, A, V, S klemmalarga ulanadi. 
14.8-rasm.