Umumiy doc

 
4.8- §. SOCHILUVCHAN 
MATERIALLAR VA DONALI BUYUMLARNING MIQDORINI O‘LCHASH 
Turli xil sochiluvchan materiallarni o‘lchash va me’yorlash, sochiluvchan 
buyumlarni hisobga olish vositalari texnologik jarayonlarni, ortish-tushirish ishlarini 
va savdo-hisob operasiyalarini avtomatlashtirishda keng qo‘llaniladi. Bunday 
o‘lchash vositalariga dozatorlar, tarozilar, va turli xil tenzorezistorli o‘zgartkichlar 
kiradi. 
Tarozi
— qattiq, sochiluvchan yoki suyuq moddalarning massasini o‘lchash 
uchun mo‘ljallangan o‘lchash vositasidir. Tarozilar, odatda, tortish prinsipiga, 
muvozanatlovchi 
momentni 
vujudga 
keltirish 
uslubi, 
qo‘llanish 
sohasi, 
avtomatlashtirilganlik darajasi, tortish chegarasiga va xokazoga ko‘ra tasniflanadi. 
Tortish prinsipiga ko‘ra tarozilar diskret (davriy) va uzluksiz ishlaydigan 
tarozilarga ajraladi. Muvozanatlovchi momentni vujudga keltirish uslubiga ko‘ra 
tarozilar ikki guruhga bulinadi: mexanik (shayinli va prujinali) va elektromexanik 
tarozilar. Qo‘llanish sohasi va tortish chegararariga ko‘ra tarozilar umumiy vazifani 
bajaruvchi laboratoriya tarozilariga, texnologik tarozilarga; avtomatlashtirish 
darajasiga ko‘ra noavtomatik va avtomatik tarozilarga bo‘linadi. 
Dozatorlar
— sochiluvchan (va suyuq) materiallarning massalari yoki 
hajmlarini avtomatik o‘lchab beruvchi (dozalovchi) qurilmadir. Dozatorlar diskret va 
uzluksiz ishlaydigan bo‘lishi mumkin. Diskret ishlaydigan (porsion) dozatorlar 
asosan qurilmalarni balandligi bo‘yicha joylashtiriladigan texnologik jarayonlarda 
qo‘llaniladi. Uzluksiz ishlaydigan dozatorlar qurilmalarni gorizontal joylashtirish va 
а
б
4.15 – 
расм