Umumiy doc

O‘tishlarni kengaytirib kodlash 
 
Tarti
b 
№
1
X
2
X
)
1
(
1
−
t
U
)
1
(
2
−
t
U
)
(
1
t
U
)
(
2
t
U
)
1
(
01
−
t
U
)
1
(
11
−
t
U
)
1
(
02
−
t
U
1
(
2
−
t
U
1
(
2
−
t
U
)
1
(
12
−
t
U
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
d
d
0 
0 
d
0 
0 
1 
d
d
0 
0 
0 
0 
d
d
0 
1 
d
0 
0 
0 
0 
d
d
0 
d
0 
d
0 
d
0 
0 
0 
0 
0 
0 
d
0 
d
0 
d
0 
d
1 
d
1 
d
Elementar avtomat sifatida kirishi alohida bo‘lgan triggerni tanlab olamiz. 
Tegishli o‘tishlar matrisasi (19.23)da yozilgan, o‘tishlarning kengaytirilgan jadvalini 
tuzishda undan foydalaniladi. Bizning misolda avtomat to‘rtta holatda bo‘lishi 
mumkinligi uchun, zarur elementar avtomatlar soni 2 ga teng bo‘ladi. 
O‘tishlarning kengaytirilgan kodlangan jadvali (19.12-jadval) quyidagi tarzda 
tuziladi. Unga o‘tishlarning kodlangan jadvali kiradi (19.10-jadval). Keyin u 
elementar avtomatga tegishli kirishlari bo‘lgan ustunlar bilan to‘ldirladi. Bizda 2 ta 
kirishli 2 ta elementar avtomat bo‘lgani uchun ularga to‘rtta ustun mos keladi (7, 8, 
9, 10). 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

551 
Bu matrisaning 
i
l
C
elementa elementar avtomatning 
j
- kirishidagi kirish 
signalini anglatib, uning ta’sirida magrisaning 
i
-satriga moc keluvchi o‘tish sodir 
bo‘ladi
)
1
(
0
=
i
l
C
tenglik elementar avtomatning 
j
-kirishiga 0(1) signal uzatilganda 
(19.22) matrisaning 
t-
satriga mos keluvchi o‘tish yuz berishini anglatadi. 
d
C
i
l
=
tenglik 
j
- kirishga istagan 0 yoki 1 signalni uzatish elementar avtomatning 
i
-
o‘tishini sodir etmasligini anglatadi. 
Misol tariqasida alohida kirishli triggerning o‘tishlar matrisasini keltiramiz. 
SHu triggerning ishlashini eng umumiy ko‘rinishda tavsiflaymiz. Uning ikkita kirishi 
va ikkita chiqishi bor: birlik va nolli, shu bilan birga, uning chiqishlari bir-biri bilan 
invers. Trigger ikkita barqaror holatda bo‘lishi mumkin: 1-agar birlik chiqish 1 ga 
teng bo‘lsa va 0-agar u 0 ga teng bo‘lsa (nol chiqish uchun esa — aksincha). Alohida
kirishli trigger birlik va nol kirishlarga ega. 
U
1
birlik kirishga 1 signalning uzatilishi 
triggerni birlik holatiga o‘tkazadi, 1 signalning 
U
0
nol kirishga uzatilishi esa nol 
holatga o‘tkazadi. Agar trigger birlik holatida bo‘lsa va birlik kirishga istagan 
signallar uzatilgan bo‘lsa, u holda o‘tishlar yuz bermaydi. Triggerning ishlashini
mazmunan qarab chiqish quyidagi o‘tishlar matrisasini olishga imkon beradi: 
d
d
0
0
1
1
0
0
1
1
0
1
1
0
0
0
→
→
→
→
(19.24) 
Takt uchun kechiktirish elementi bitta kirishga ega mos keluvchi o‘tishlar 
matrisasi bunday ko‘rinishni oladi: 
1
0
1
0
1
1
0
1
1
0
0
0
→
→
→
→
Mazkur bosqichdagi asosiy vazifa shundan iboratki, elementar avtomatning 
talab qilingan o‘tishlarini ta’minlay oladigan kirishlarning qiymatlarini aniqlashdir. 
O‘tishlar o‘tishlarning kodlangan jadvalida (3, 4, 5, 6 ustunlar) belgilangan. 
Kirishlarning qiymatlari alohida kirishli triggerning (19.12-jadval) matrisasi bo‘yicha 
aniqlanadi. Masalan, 19.12-jadvalning 1 satrida triggerni (19.12-jadval) o‘tishlar 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

552 
matrisasi bo‘yicha 
0
)
1
(
1
=
−
t
U
dan
0
)
(
1
=
t
U
ga o‘tishini amalga oshirish zarur. Buning 
uchun triggerning 
11
U
kirishiga 0 signalini uzatish kerak. 
01
U
kirishning holati farqsiz. 
1
U
trigger uchun bunday o‘tishlar 2, 5, 9 va 10-satrlarda mavjud bo‘lgani uchun 
ularning 7,8 — ustunlar bilan kesishgan joyida
0
)
1
(
01
=
−
t
U
va 
d
t
U
=
−
)
1
(
11
deb yozib 
qo‘yish kerak. 3, 3, 7, 11 va 12-satrlar o‘tishlarga moc keladi, binobarin, triggerning 
(19.12-jadval) o‘tishlar matrisasiga binoan bu satrlarning 7,8-ustunlar bilan kesishish 
joyida 
0
)
1
(
01
=
−
t
U
va 
d
t
U
=
−
)
1
(
11
deb yozib qo‘yamiz. 6-satrda 
)
1
0
(
→
o‘tish zarur, 
shuning uchun, tegishli kesishgan joyda 
0
)
(
01
=
t
U
va 
1
)
(
11
=
t
U
deb yozamiz. SHu 
tarzda butun kengaytirilgan kodlangan o‘tishlar jadvali to‘ldirib boriladi. Agar 
elementar avtomatlar sifatida boshqalar tanlangan bo‘lsa, u holda tanlangan 
elementar avtomatning turiga mos keluvchi o‘tishlar matrisalaridan foydalanish 
lozim. 
Avtomat strukturasini qurish. o‘tishlarning kengaytirilgan kodlangan jadvali 
kombinasiyalashgan sxemalarni sintez qilishda tuziladigan haqiqiylik jadvaliga mos 
keladi. CHap tomoniga avtomatga kirishlarga va avtomatning bundan oldingi 
paytdagi holatlariga mos keluvchi ustunlar taalluqli bo‘ladi. O‘ng tomonga tanlangan 
elementar avtomatlarning kirishlarga mos keluvchi ustunlar taalluqli bo‘ladi. Bu 
holda e.a.u.u. (elementar avtomatlarni uyg‘otish funksiyasi) bo‘lgan bul funksiyalari 
tizimini hosil qilish va minimallashtirish uchun Karno xaritalaridan foydalanamiz. 
Bizning misolimiz uchun 19.11.jadvalga asoslanib,ma’lum usulikaga ko‘ra 
Karno xaritalarini yasaymiz. 19.14-rasmda ko‘rsatilgan. Xaritalarni qarab 
chiqishdan kvadratlarning bir qismi aniqlanmaganligi ko‘rinadi. 
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
1
1
x
2
x
2
U
1
U
01
U
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
1
1
x
2
x
2
U
1
U
11
U
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
x
1
U
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
2
x
1
U
0
1
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

553 
19.14-rasm.