Umumiy doc

 
16.7-§. TEXNOLOGIK JARAYONLARNING 
 AVTOMATLASHTIRILGAN BOSHQARISH TIZIMLARINING 
ISHONCHLILIGI 
Texnologik jarayonlarning avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlari ob’ektlarni 
bevosita boshqarishi lozim. Bu sharoitda boshqarish tizimidagi har qanday buzilish 
yoki chetga chiqish jarayonning normal borishini yuqotadi, bu esa katta qiymatdagi 
iqtisodiy yuqotishlarga olib keladi. TJABT faoliyatining ishonchliligiga quyiladigan 
talablar juda katta. Tizimning ishonchliligini ta’minlash uchun quyidagilar zarurdir: 
1) tizim va uning komponentlari ishonchlilik parametrlarining optimal qiymatlarini
aniqlash; 2) konkret tizim xususiyatlariga to‘la javob beruvchi va ishonchliligini
oshiruvchi maxsus usullarni ishlab chiqish; 3) ishonchlilik va samaradorlik 
ko‘rsatkichlarini e’tiborga olgan holda tarkib variantini tanlash; 4) talab etilgan 
ishonchlilikni ta’minlovchi tizim texnik xizmatining shakl va tartibini o‘rnatish; 5) 
butun tizim va uning ayrim komponentlari uchun ishonchlilik sinovi dasturlarini 
mukammal ishlab chiqish. 
Ikkita omil, ya’ni yaratilayotgan TJABT komplektidagi texnik vositalar sifati 
va loyihalash usullari boshqarish tizimining ishonchligini belgilaydi. Tizimdagi biror 
elementning sifatsiz ishlashi ishonchlilik ko‘rsatkichini pasaytirb yuborishi mumkin. 
Komplektdagi mahsulotlarning ishonnchliligiga qaratilgan hamma ishlar iqtisodiy 
tomondan asoslangan bo‘lishi lozim. Tizimning sifatini loyihalash bosqichidayoq 
dublyorlash yo‘li bilan oshirish mumkin. 
Hozirgi paytda muhim konturlarda avtomatikning lokal tizimlarini saqlab 
qolishga amal qilinayapti. Mavjud rostlagichlar boshqaruv hisoblash mashinalari 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

478 
ishdan chiqqan taqdirda ham texnologiq rejimni ushlab turadilar. Bunday holda 
rostlash tizimidagi rostlovchi organlar o‘z holatini o‘zgartirmasligi lozim. 
Dublyorlash yo‘li boshqa bir muammoni keltirib chiqaradi, ya’ni u tizim 
narxini oshirib yuboradi. Tizimning ishonchliligini minimal yuklanish prinsipini 
qo‘llash orqal oshirish mumkin, bunda tizim kutilgandan kengroq o‘zgaruvchi 
sharoitiga moslab loyihalashtiriladi. SHunday bo‘lsa ham tizimning tannarxini va 
elementlar sonining oshirishini nazardan chetda qoldirmaslik kerak. TJABT 
faoliyatining yuqori darajada samarali ishlashi komplektdagi qurilmalarning 
ishonchliligiga bog‘liq. 
16-BOBGA TEGISHLI TAYANCH SO‘Z VA IBORALAR TERMASI 
1.
Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish tizimlari
2.
Lokal TJABT lar 
3.
Kompleks TJABT lar 
4.
Integrallangan TJABT lar 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
TJABTlarning umumiy xarakteristikalari va tasnifini keltiring. 
2.
TJABTlarni boshqarish ob’ektlarining murakkabligi bo‘yicha sinflarga ajrating. 
3.
Lokal TJABTlar deganda nimani tushunasiz? 
4.
Integrallashgan TJABTlarning ishlab chiqarishdagi ahamiyati. 
5.
TJABTlarning axborot va boshqarish funksiyalarini sanab bering. 
6.
TJABTlarning umumlashgan sxemasini keltiring va uni atroflicha yoriting. 
7.
TJABTlar kanday yordamchi strukturalarga ajraladi. 
8.
TJABTlarning axborot bilan ta’minlanganligini keng ma’noda qanday ta’riflash 
mumkin. 
9.
TJABTning matematik ifodasi necha bosqichdan iborat? 
10.
TJABTlarning ishochliligini ta’minlash uchun qanday omillar zarur bo‘ladi? 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

479