Umumiy biologiya


(Asalning tarkibi va hususiyatlari)



Download 1,51 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/74
Sana29.07.2021
Hajmi1,51 Mb.
#132266
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   74
Bog'liq
asalari faunasi uchish fenologiyasi va ularning asal tarkibi

(Asalning tarkibi va hususiyatlari) 

Asal  och  suvdek  tiniq  rangdan  qoramtir  rangacha  bo‘ladi.  Uning  mazasi    va 
hushbo‘y xidi nozik , mayin, juda yoqimlidan, o‘tkir yoqimsizgacha bo‘ladi. 
Haddan  tashqari  xilma  xillikning  hammasi  birinchi  navbatda,  asalarilar 
arixonaga  olib  kelib  asal  tayyorlaydigan  shirin  suyuqlikni    xiliga,  yani  u  olinadigan 
manbaga bog‘liq. Bunday manba 3 xil bo‘ladi. Gul shirasi (nektar) , padv(tabiatdagi 
xar xil shiralardan )  va xar xil mevalarning sharbati . 
Nektardan olingan asal gul asali deyiladi. U bir xil (manoflar) o‘simlik gulidan 
olingan  (paxta  asali  ,beda  asali  ,kungaboqar  asali  va  hakazo)  yoki  aralash  (paliflar) 
yani   har xil o‘simlik asalidan olingan (yaylov asali, pichanzor asali, cho‘l asali, tog‘ 
asali,  tayga  asali  va  hakazo)  bo‘ladi.  Daraxtlarning    barg  va        tanalaridagi  shiralar 
(bitlar) ajratgan shiralardan olinadigan asalga padv asali deyiladi. Padv asalining yana 
bir  manbai  bu  shudring  yoki  o‘simlik  tanasidan  malum  sharoitda  daraxt  bargining 
yuziga terlab chiqadigan va archa ignasidan ajralib chiqadigan shiralardir, uning sifati 
mevalar  shirasidan  olinadigan  asal  sifati  bilan  teng  bo‘lib,  shartli  ravishda  ―asal‖ 
deyiladi, haqiqatda esa bu asal nektardan hosil bo‘lgan gul asalidan keskin farq qiladi.  
Uzum  qandi  (glyukoza)  asaldan  mevaqandi  (fruktoza)  ga  nisbatan  kamroq 
bo‘ladi.  Glyukoza  tezroq    kristalga  aylanadi.  Asaldan  glyukoza  ko‘p,  fruktoza  kam 
bo‘lsa,  u  shuncha  tez  kristallanib  qoladi.  Shakarqamish  qandi  asalda  oz  bo‘ladi, 
ayniqsa  gul  asalida  .      Qand  sharbatini  qayta  ishlash  jarayonida  asalarilar    shakar  
qandini invert qandga , yani meva va uzum qandiga aylantiradi. Dekstirin moddalar , 
yani  murakkab  qandlar  (uglevodlar-  polisaxaridlar)  gul  asalida    kam  miqdorda 
uchraydi,  lekin padv asalida ular bir necha marta ko‘pdir. Dekstirin  moddalar as alga 
yopishqoqlik xususiyatini  beradi va uni tezda kristallanib qolishiga yo‘l qo‘ymaydi. 
Azotli moddalar as alga ko‘p amas, lekin ulardagi  ferment va vitaminlarning sog‘liq 
uchun ahamiyati juda katta. Asalning  tiniq bo‘lmasligi  avvalo  uning  tarkibida oqsil 
moddalarining  ko‘pligidir.  Mineral  moddalar  tarkibiga  kaliy  ,natriy,  kalsiy,  vafor  , 
temir  va    xakozolar    kiradi.  Ular  asalda  kam  miqdorda  bo‘lsa  ham  unga  ma‘lum 


xususiyatlarni beradi. Padv aslida mineral moddalar  gul asliga nisbatan ancha ko‘p. 
uning  xususiyati  asalari  qishlovi  uchun  zararli  ekanini  belgilaydi.  Aktiv  kislata 
miqdori (vodorod ionlarining PH kansentratsiyasi) padv asalida gul asaliga qaraganda 
ko‘proq.  Buning  sababi  uning  ishqoriy  metallar-kaliy  va  natriyning  miqdorda 
bo‘lishidir.  Padv  asali  tarkibida  maltaza(qand  turi),  yana  spirtlardultsit  va  manitlar 
ham bor. 
Aslarilar,  tarkibida  90%  suv  bo‘lgan  yoki  shirani  yig‘ib  undan  asal  ishab 
chiqaradilar. Bunga asal yetilishi deyiladi. Avvalo ortiqcha suv ajratib olinadi. Keyin 
shakarqamish  qandi,  meva  va  uzum  qandigacha  parchalanadi.  Asal  fermentlar  bilan 
boyitiladi va xakoza. To‘la yetilgan asalni mum qopqoqchalar bilan shuvab qo‘yiladi. 
Bunday asalda 18% gacha suv bo‘ladi. Asalning solishtirma og‘irligi tarkibidagi suv 
miqdoriga bog‘liq. Asalda suv qancha ko‘p bo‘lsa uning solishtirma og‘irligi shuncha 
kam  bo‘ladi.  Tarkibida  20%  suv  bo‘lgan  asalning  solishtirma  og‘irligi  15  gradus 
issiqlikda  1,415  grammga  teng  bo‘ladi.  Asalning  solishtirma  og‘irligini  aniqlash 
uning tarkibidagi suv miqdorini aniqlashga yordam beradi.  Tabii sof asalni aniqlash 
juda  oddiy.  Bu  ishni  hamma  arizor  yoki  omborxonalarda  bajarish  mumkin.  Buning 
uchun grafin, ko‘za, banka   
yoki  shisha  idish  olinadi  (idishning  hajmi  katta,  og‘zi  kichgina  bo‘lgami 
yaxshiroq).  Olingan  idishni  belgilangan  joyigacha  suv  solib  o‘lchanadi.  Keyin  yana 
shu  idishga  asal  solinadi.  Asalning(idishsiz)  og‘irligi  suvning  halm  og‘irligiga 
bo‘lganda  (idishsiz)  asalning  solishtirma  og‘irligi  kelib  chiqadi.  Keyin  maxsus 
jadvaldan uning tarkibidagi suv miqdorini topish mumkin. 

Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   74




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish