Умумий ва тарихий геология

3-§. ГЕОЛОГИЯ ФАНИ ВА ХАЛҚ ХЎЖАЛИГИ

XX аср фан-техника асри бўлиб, Ер ва планеталарни текшириш энг тараққий этган даврдир. Космик кемаларнинг планеталараро парвози, улардан олинган фотосуратлар Ернинг геологик тузилишини ўрганишни жуда ҳам тезлаштириб юборди. Ернинг геологик тузилиши кссмик суратлардан аниқланиб олинмокда. Ҳозирда сертармоқли саноатни ва қишлоқ хўжалигини геологларнинг машаққатли меҳнати туфайли топиладиган минерал хом ашёларсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Бизга маълум бўлган барча фойдали қазилмалардан олинган металлар: мис, қўрғошин, рух, никель, вольфрам, молибден, темир ва бошқалар оғир саноатнинг асосий хом ашёси ҳисобланади. Заргарликда олтин, кумуш, олмосдан тортиб то қахрабогача; қурилишда эса интрузив жинслардан лабродорит, мармар, гранит, яшма; чўкиндилардан гил, шағаллар кенг қўлланилади. Самолёт, кема, ракета, машинасозликда ҳарбий иншоотлар қурилишида ва бошқа кўп соҳаларни турли геология маҳсулотларисиз тасаввур қилиб бўлмайди.

Ёқилғи сохасида: нефть, кўмир, ёнувчи сланец, газ, торфлар муҳим хом ашёдир.
Қишлоқ хўжалигини ўғит билан таъминлашда фосфорит, апатитлар ва калийли тузлар муҳим роль ўйнайди. Медицина соҳасида хилма-хил дорилар минераллардан олинади. Инсон ҳаётини шифобахш сувлар, тузларсиз тасаввур қилиб бўлмайди.
Халқ хўжалигининг ривожланиши учун юқорида қайд қилинган металларни, маъданларни ва қимматбаҳо минерал ҳамда қурилиш хом ашё базасини бойитиш керак. У ёки бу минерал хом ашё етишмаса, бирор саноат ишдан тўхтайди. Бинобарин саноат ва қишлоқ хўжалиги минерал хом ашёларнинг пухта аниқланган запаслари билан олдиндан таъминланиши лозим. Шунинг учун хам Совет Иттифоқи Коммунистик партияси XXV—XXVI съездларида геологик текширишларни эндиликда қуруқлик юзасидагина эмас, балки ер пўстининг ички қисмида, океан, денгизлар остида олиб боришни ҳамда шу ерладан кон қидиришни геологлар олдига асосий вазифа қилиб қўйди. Маълум бўлган қуруқликдаги конлар запасини янада бойитиш учун геологик съёмка ва қидиришни космосдан, самолёт, сунъий йўлдошлардан фойдаланиш кун тартибига қўйилди. Ҳозирги вақтда Совет Иттифоқида бир йилда миллионлаб тонна темир, ҳар хил рангдор металлар, марганец олинади. Бундан ташқари, хар йили миллионлаб тонна торф, фосфорит, апатит, нефть ва газ, бир неча миллиард км³ қурилиш материаллари олинади. Демак, геология фани жамият тараққиётини ривожлантиришда энг зарурий табиий фанлардан бўлиб келган ва келажакда ҳам шундай бўлиб қолаверади.