―умумий ва хусусий физиотерапия асослари‖

Қисқа тўлқинли нурлатиш 
Қисқа тўлқин диапазонли ультрабинафша нурлатиш нуклеин кислота 
ва оқсилларнинг денатурациясини ва фотолизини чақиради. Бу геном ва 
хужайранинг оқсил синтезлаш аппарати фаолигининг йўқолишига олиб 
келади. Бунинг натижасида атомлар ва молекулалар ионизацияси билан юз 
берадиган 
ўлик 
мутациялар 
микроорганизмлар 
ва 
замбуруғлар 
структурасининг бузилишига ва фаоллигининг йўқолишига олиб келади.
Қисқа тўлқинли ультрабинафша нурлари нурлатишнинг бошланғич 
даврида капиллярларнинг қисқа вақтли спазмини чақиради, кейинчалик 
субкапилляр веналарнинг узоқ вақт кенгайиши кузатилади. Натижада 
нурлатилган соҳасида кўкимтир тус билан қизил рангли қисқа тўлқинли
э р и т е м а 
шаклланади. У бир неча соатдан сўнг ривожланади ва 1-2 кун 
давомида йўқолади.
Қоннинг қисқа тўлқинли ультрабинафша нурлатилиши унинг шаклли 
элементларининг хужайра нафасини стимуллайди, мембрананинг ион 
ўтказувчанлиги ошади. 
Қ о н н и н г у л ь т р а б и н а ф ш а н у р л а т и ш 
б и л а н а у т о т р а н с ф у з и я с и
(ҚУБНА) да қоннинг 
оксигемоглобини ва кислород ҳажмининг ортиши ошиб боради. Эритроцит 
ва лейкоцитлар мембраналарида липидларнинг перекисли оксидланиши 
жараѐнларининг 
фаоллашиши 
натижасида, 
шунингдек 
тиолов 
бирикмаларининг ва £-токоферолнинг бузулиши қонда реакцион-актив 
радикаллар ва гидроперекислари ҳосил бўлади, улар заҳарли моддаларни 
нейтраллаш хусусиятига эгадир. 
Қисқа тўлқинли ультрабинафша нурлатиш натижасида қоннинг турли 
элементларнинг рецептор-сигнал оқсиллар билан хужайралараро масофали 
ўзаро алоқаси имконияти ошади. Бу жараѐнлар қон системасининг яққол 
носпецифик реакцияларининг асосида ѐтади. Бундай реакциялар қаторига 
эритроцит ва тромбоцитлар агрегацион хусусиятларининг ўзгариши, 
лимоцитлар ва А,G,М иммуноглобулинлар миқдорининг фазали ўзгариши, 

---

130 
қоннинг бактерицид фаоллигининг ортиши киради. Қон системаси 
реакциялари билан бир қаторда қисқатўлқинли ультрабинафша нурлар 
микроциркулятор оқим томирларининг кенгайишини чақиради, қоннинг 
ивиш системасини нормаллаштиради ва тўқималарда трофометаболик 
жараѐнларни фаоллаштиради.