|
Ўз-ўзини назорат ва муҳокама қилиш учун саволлар:
“Индивид” тушунчаси қандай маънони англатади?
“Индивидуаллик” тушунчасининг маъноси нима?
Шахснинг индивидуал - типологик хусусиятларига нималар киради?
Қобилият, иқтидор ва истеъдод бир - биридан қандай фарқланади?
Иқтидорли инсоннинг тафовутли томонлари нимада?
Қобилиятлардаги туғма ва орттирилган сифатлар нимаси билан фарқланади?
Темпераментниг қандай турлари мавжуд?
Инсон характерига таъсир қилувчи омиллар нима?
Иродавий сифатлар қандай кўринишга эга?
Эмоциялар қандай акс этади?
Адабиётлар рўйҳати:
ҒозиевЭ.Г. Умумий психология. Тошкент. 2002.1-2 китоб.
Ананьев Б.Г. “Человек как предмет познания”. “Питер”, 2001.
Дружинина В. “Психология “. Учебник. “Питер”, 2003.
Бурлачук Ф. Психодиагностика. “Питер”, 2002.
5. www.psychology.net.ru
Илова
Ўқувчи нерв тизимининг хусусиятларини ўрганиш
методикаси
Мазкур методика ўқувчиларнинг нерв тизимига хос хусусиятларни ўрганишга мўлжалланган бўлиб, олий нерв фаолияти типлари ҳақидаги назарий қарашларга асосланган (методика А.А.Полежаевнинг таклифлари асосида ишлаб чиқилган). Методиканинг стимул материали ҳар хил темперамент типларига эга бўлган одамларнинг ҳулқ – атворига оид сифатларни ифодаловчи ҳукмлардан ташкил топган. Синалувчи бу ҳукмлар билан танишиб чиққач, улар орасидан ўз одатий ҳулқ – атворини акс эттирувчи ҳукмларни танлаши керак.
Синалувчига кўрсатма: «Сизга маълумки, турли ҳаётий вазиятларда одам ўзини ҳар хил тутади. Қуйида инсон ҳулқ – атворининг ҳар хил шаклларини тасвирловчи ҳукмлар келтирилган. Барча ҳукмлар тўртта – тўрттадан ўн икки бандга ажратилган. Сиз бу ҳукмлар билан танишиб чиқиб, ҳар бир банд ўз ичига олган тўрт ҳукм орасидан ўзингизнинг одатдаги ҳулқ – атворингизга кўпроқ мос келадиган битта ҳукмни танланг ва жавоб варақасида унинг тартиб рақамини белгилаб қўйинг».
Методика матни.
1.1. Кайфияти барқарор эмас, тез – тез ўзгариб, шодлик ўрнини ғам эгаллаши ҳеч гап эмас.
1.2. Кайфияти доимо барқарор, бир текис
1.3. Кайфияти одатда кўтаринки, қувноқ
1.4. Кайфияти одатда маюс, ғамгин
2.1. Хатти – ҳаракатлари фаол, ҳаракатчанлиги юқори
2.2. Хатти – ҳаракатлари вазмин, имо – ишоралари секинлашган
2.3. Хатти – ҳаракатлари ишончсиз, овози паст ва кучсиз
2.4. Хатти – ҳаракатлари шошқалоқ, кескин.
3.1. Муваффақиятсизликка учраганда ҳам, мақсадга интилаверади, енгил йўлни қидирмайди.
3.2. Муваффақиятсизликка учраганда қаттиқ сиқилади, ишга қайтадан киришишни хоҳлайди.
3.3. Муваффақиятсизликка учраганда мақсадга эришишнинг осонроқ йўлларини қидиришга киришади.
3.4. Муваффақиятсизликка учраганда уни тез орада унутади ва ҳар қандай янги ишга киришади.
4.1. Тез толиқади, хаёл суришни яхши кўради.
4.2. Берилиб ишлайди, лекин шижоати узоққа чўзилмай ишни ярмидан ташлаб юбориши мумкин.
4.3. Ишга астойдил киришади ва нима бўлса ҳам уни охиригача етказишга интилади.
4.4. Ҳар қандай ишга, бир вақтнинг ўзида бир неча ишга қўл уриши мумкин.
5.1. Мулоқотда ўзини эмоционал тутади, баланд овоз билан кулиши, пантомимикадан фаол фойдаланиши мумкин.
5.2. Доим атрофдагилар билан мулоқотда бўлишга, бошқалар кайфиятини кўтаришга ҳаракат қилади.
5.3. Мулоқотда ўзини камтарона ва мулоҳазали тутади.
5.4. Мулоқотда бўлишга интилмайди, қувноқ давраларни ёқтирмайди, аммо яқин дўстлар билан тез – тез мулоқот қилиб туришни хуш кўради.
6.1. Ташвишида ҳам, шодлигида ҳам бошқалар билан дардлашади.
6.2. Нотаниш одамлар билан ҳасратлашиб ўтирмайди
6.3. Ўзининг барча ҳиссиётларини ёлғизликда кечиришга одатланган.
6.4. Ҳиссиётларни жўшқин кечиради, ҳатто, умуман нотаниш одамга ўз кечинмалари ҳақида гапириб бериши мумкин.
7.1. Танбеҳни хотиржамлик билан қабул қилади, тортишмайди, лекин айнан бир хатони такрорлаши мумкин.
7.2. Танбеҳга норози бўлади, тортишади, ўзини оқлаш учун баҳона қидиради.
7.3. Танбеҳни диққат билан тинглайди, хатоларини тезда тўғрилашга ҳаракат қилади.
7.4. Ҳар қандай танбеҳдан қаттиқ хафа бўлади, қаттиқ таъсирланади.
8.1. Бирор ишдан сўнг бошқасига тезда кириша олмайди, ўзини хорғин сезади.
8.2. Саҳалга чарчамайди – ю, лекин уни тез унутади.
8.3. Аввалги ишни якунламаган ҳолда ташлаб, янги ишга киришиши мумкин.
8.4. Қийин вазифани бажариб бўлгач, тезда бошқа ишга киришиб кетиши мумкин.
9.1. Дард – аламни жўшқин кечиради, лекин уни тез унутади.
9.2. Дард – аламни осон кечиради ва тезда уни унутади.
9.3. Дард – аламни оғир кечиради, уни узоқ вақт ёдидан чиқармайди.
9.4. Дард – аламни атрофдагиларга кўринмаса ҳам анча оғир кечиради.
10.1 Кулгу ва ҳазилкашликни ёқтиради, биров унинг устидан ҳазиллашса хафа, бўлмайди.
10.2. Кам ҳазиллашади, ҳазилдан тез – тез хафа бўлиб туради.
10.3. Яхши ҳазилни севади ва қадрлайди, лекин бировнинг устидан уюштирилаётган ҳазилда қатнашмасликни маъқул кўради.
10.4. Одамларга ёқиши ёки ёқмаслигини ўйламай улар устидан ҳазиллашиб туради.
11.1 Ишга киришишдан олдин ҳаммасини пухта ўйлаб чиқиб, режалаштиради, борди-ю режалар бузилса, янги шароитга кўника олмайди.
11.2. Ҳар қандай ишга оқибатини ўйламай киришади, шароит ўзгарса, янги шароитга осон мослашиб кетади.
11.3. Иш режасини тез, ҳатто, иш давомида ҳам тузиши, шунингдек, иш шароити ўзгариши билан янги шароитга қийналмай кўча олиши мумкин.
11.4. Қатъиятсизлиги туфайли иш режасини қийинчилик билан тузади, кўпинча тайёр режадан фойдаланади, шароит ўзгариб қолса, нима қилишини билмай қолади.
12.1. Нозик ҳиссиётлар, айниқса, эстетик таассуротлар соҳасида жуда таъсирчан.
12.2. Таассуротларни ўзгартиришга интилмайди, ўзини одатдаги шароитда яхшироқ ҳис этади.
12.3. Ёрқин таассуротларни, уларнинг тез – тез алмашинишини ёқтиради-ю, лекин бунга жон – жаҳди билан интилмайди.
12.4. Таассуротларни ўзгартиришга фаол ҳаракат қилади, меҳмонга музей, кўргазма ва шу каби жойларга тез – тез бориб туради.
Натижаларни ҳисоблаш.
Натижаларни ҳисоблаш учун жавоб варақасиинг ҳар бир устуни бўйича нечтадан ҳукмнинг тартиб рақамига белги қўйилгани аниқланади. Қайси устунда энг кўп миқдорда белги қўйилган бўлса, синалувчида ушбу устунга мос келувчи темперамент типи етакчилик қилиши ҳақида хулоса чиқарилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
