Умумий психология


ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ



Download 1,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/5
Sana22.02.2022
Hajmi1,79 Mb.
#87684
1   2   3   4   5
Bog'liq
tafakkur-kreativligini-rivozhlantirishning-amaliy-imkoniyatlari-yangicha-yondashuv-zarurati-hususida-ayrim-mulo-azalar

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 1
қаратилган амалий иш самарадорлиги нафақат 
методик воситаларнинг маҳсулдорлиги, балки 
шакллантирувчи таъсир объекти бўлган одам-
да тегишли шахс хусусиятлари қанчалик тар-
киб топган бўлишига ҳам боғлиқдир.
Тавсифлаб ўтилган ҳолатда бизнинг фи-
кримизча, ижодий тафаккурни фаол ташқи 
педагогик-психологик таъсир ҳисобига ри-
вожлантиришга қаратилган ишнинг кафолат-
ланган самарадорлигини ошириш учун шахсда 
ҳам шундай ўзгаришларни рағбатлантириш ке-
ракки, улар интеллектуал тренинг доирасидаги 
топшириқнинг қабул қилиниши, юқори ички 
мотивация билан бажарилишига замин тайёр-
ласин. Замонавий психологик ёрдам амалиёти 
йўналишлари орасида марказий ўринлардан 
бирини эгаллаган гуманистик ёндашув мето-
дологиясига кўра ҳам одамнинг креативлик 
қобилиятини унинг шахси структурасида му-
айян ўзгаришларни ҳосил қилмай ривожлан-
тириб бўлмайди. Ижодни бирор бир малакага 
ўргатгандай ўргатишнинг имконияти йўқ, креа-
тив бўлмоқ учун одам сифат жиҳатидан ва бир 
бутун тарзда ўзгариши талаб қилинади. Шу-
нинг учун креативликни ривожлантиришнинг 
гуманистик технологиялари ўз моҳиятига кўра 
салоҳиятини тўла-тўкис рўёбга чиқара олув-
чи шахсни шакллантириш технологияларидан 
фарқланмайди
1
.
Демак, бизнинг методологик ёндашуви-
мизга кўра, талабаларда ижодий тафаккур-
ни ривожлантириш ишининг самарадорлиги 
учун уларнинг шахси соҳасида ҳам муайян 
йўналишдаги ўзгаришларни ҳосил қилишга 
қаратилган чора-тадбирлар ушбу иш тизи-
мидан ўрин эгаллаши мақсадга мувофиқдир. 
Бунда, назаримизда, ташқи фаол таъсир учун 
шахс структурасининг шундай соҳаси ва тар-
кибий қисми танлаб олиниши керакки, унинг, 
биринчидан, ҳам когнитив жараёнлар билан, 
ҳам шахс индивидуал-психологик хусусиятла-
ри билан кучли алоқаси, иккинчидан, ижодий 
фаолликда муҳим аҳамияти қайд этилсин. Биз-
нингча, ушбу талабга психологик адабиётларда 
“интеллектуал ҳиссиётлар”, “интеллектуал эмо-
циялар”, “аффектив-когнитив комплекслар” 
деган турли номлар билан аталадиган психик 
1
Ильин Е.П. Психология творчества, креативности, ода-
ренности. – СПб.: «Питер», 2009. –С. 434.
феномен жавоб беради. Методологик ёндашу-
ви жиҳатидан фарқланувчи турли муаллифлар 
билиш жараёни билан боғлиқ ҳиссий кечин-
маларни таснифлашда, номлашда турли хил 
категориялардан фойдаланишига қарамай, 
биринчидан, бундай психик ҳолатнинг объек-
тив мавжудлигини, иккинчидан, унинг ўзи ҳам 
алоҳида турларга эгалигини тан олиш бораси-
да уларнинг кўпчилиги якдилдирлар.
Маълумки, интеллектуал ҳиссиётлар деган-
да ақлий фаолият давомида одамда вужудга 
келувчи ўзига хос ҳиссий кечинмалар тушуни-
лади. Турли муаллифлар (К. Изард, 2000; И.А. 
Васильев, 1998; К.К.Платонов, 1984) бундай 
ҳиссиётлар жумласига ҳиссий кечинмалар-
нинг ҳар хил турларини киритишига қарамай, 
деярли барча таснифларда ҳайратланиш, 
қизиқиш, шубҳаланиш каби ҳиссиётлар та-
крорланади. Ушбу ҳиссий кечинмаларнинг 
алоҳида ҳиссиётлар гуруҳига ажратилиши 
учун уларнинг ақлий фаолият билан ўзига хос 
функционал-генетик алоқадорлиги асос қилиб 
олинади. “Бундай ҳиссиётлар, – деб ёзади И.А. 
Васильев, – нафақат ақлий фаолият давомида 
вужудга келади, балки улар бундай фаолият-
да йўналиш олади, унинг муваффақияти ва 
муваффақиятсизлигини ақлий фаолият мотив-
лари нуқтаи назаридан баҳолайди ва ушбу баҳо 
асосида якунда субъектнинг билиш эҳтиёжини 
қондириш учун фикрлаш жараёнига фаол таъ-
сир кўрсатади”
2
.
Ижодий қобилиятлар ҳамда ижод психо-
логияси соҳасида чуқур изланишлар олиб 
борган деярли барча тадқиқотчилар креатив 
шахсларга одатда ўта ҳиссий таъсирчанлик 
хос бўлишини, айрим буюк ижодкорлар тур-
ли ижодий асарлар билан танишиш жараёни-
да кўз ёш қилишгача ўта таъсирлангани, ҳатто 
ҳушини йўқотгани ҳақида маълумотлар мав-
жудлигини қайд этадилар
3
. Негаки, барча тур-
даги ижодий фаолият ва унинг маҳсулларида 
ўзига хос эстетика, шакл нафосати, компози-
цион тартиблашганлик, тизимлилик элемент-
ларини топиш мумкин. Тадқиқотларда креа-
тивлик кўпинча ўзига ишонч, кенг маънода 
2
Васильев И.А. Роль интеллектуальных эмоций в регу-
ляции мыслительной деятельности. // Психологический 
журнал. – М.: 1998, №4. –С.50.
3
Ильин Е.П. Психология творчества, креативности, ода-
ренности. – СПб.: «Питер», 2009. –С. 434.
50
ПЕДАГОГИК ПСИХОЛОГИЯ / ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПСИХОЛОГИЯ



Download 1,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish