Умумий психология (шахс психологияси)

1. ЮЗАКИ ХИСЛАТЛАР

• Юзаки хислатлар – дастлабки хислатлар. Дастлабки хислатлар – бу шахснинг асосий хислатларидир. Улар шахс структураси шаклланадиган блокларни ҳосил қилади. Бу инсоннинг хулқ-атворида мунтазам равишда кузатадиганимиз – доимий, бирлаштирилган ўлчамдаги омиллар (хислатлар)дир.

2. Конституционал хислатлар

• 1. КОНСТИТУЦИОНАЛ – ИНДИВИДУУМНИНГ БИОЛОГИК ВА ФИЗИОЛОГИК ҲОЛАТИДАН КЕЛИБ ЧИҚИБ РИВОЖЛАНАДИ. МАСАЛАН, СПИРТЛИ ВОСИТАЛАРГА РУЖУ ҚЎЙГАНЛИКДАН ДАВОЛАНИШ – ЖИЗЗАКИЛИК, ТУШКУНЛИК, ХАФА БЎЛИБ ЮРИШНИНГ САБАБИ БЎЛИШИ МУМКИН. БУНДАЙ ХУЛҚ-АТВОР ОРГАНИЗМДА СОДИР БЎЛАЁТГАН ФИЗИОЛОГИК ЎЗГАРИШЛАРНИНГ НАТИЖАСИ БЎЛИБ, ДАСТЛАБКИ КОНСТИТУЦИОНАЛ ХИСЛАТЛАРНИ АКС ЭТТИРАДИ.

• 2. Муҳит билан шакллантирилган хислатлар – ижтимоий ва жисмоний теварак атрофнинг таъсири билан шартланган. Масалан, марказий шаҳарда ўсиб улғайган инсон қишлоқ шароитида ўсган инсондан кўра ўзини бошқачароқ тутади.

• 3. Қобилият, темперамент ва динамик хислатлар. Дастлабки хислатларни улар нималар билан ифодаланаётганлиги нуқтаи назаридан келиб чиқиб классификациялаштириш мумкин. Инсоннинг қобилиятини акс эттираётган хислатлар – инсоннинг билими ва унинг мақсадга эришиш йўлидаги фаолияти самарадорлигини акс эттиради (интеллект, мусиқа қобилиятлари, кўриш-мотор координацияси).

Кеттел бўйича шахс структураси ўн олти омил ва шахснинг дастлабки хислатларидан иборат бўлади.

• А омили – раҳмдил-бефарқ, В омили – интеллект, С омили – эмоционал барқарорлик-беқарорлик, Е – доминантлик-бўйсунувчанлик, F – мулоҳазалилик-бепарволик, G – онглилик-масъулиятсизлик, H – дадил-қўрқоқ, I – қаттиқлик-юмшоқлик, L – ишонувчанлик-шубҳаланувчанлик, M – хаёлпараст-ишбилармон, N – устомонлик-тўғрисўзлилик, О – хавотирланувчанликка мойил-хотиржам, Q1 – радикализм-консерватизм, Q2 – ўзига ишонувчан-комформизм, Q3 – тартибга бўйсунмайдиган-назоратга бўйсинувчан, Q4 – бўшашганлик-зўриққанлик

ГАНС АЙЗЕНК: ШАХС ТИПЛАРИ НАЗАРИЯСИ

• Режа: Шахснинг асосий типлари.