Умумий психология (шахс психологияси)

T-маълумот

• Учинчи (Т) маълумотлар маҳсус ҳолатларни моделлаштриш орқали олинади ва шахснинг маълум вазифаларини бажариш бўйича ҳаракатларига обектив баҳо берилади. Кеттелнинг фикрича, шахснинг ўзининг жавоби қайси кретерияларга асосан баҳоланишини билмаган ҳолатда, ўйлаб топилган ҳолатда адашади. Масалан, шахсга Роршаха тестини тақдим этилганда, у ҳеч қандай сохталикка ёъл қўя олмайди. Шундай қилиб, “Т” маълумотларни соҳталаштириш қийин.

Шахс қирралари

• Меҳрибонлик, ғамхўрлик аби факторлар шахсни турли ҳолатларда хулқ-атворга катта таъсирини кўрсатади. Шахс мактабда ўзлаштириши, ишдаги иш унуми, солдатнинг жасорати ҳолатларида ғамхўрлик, меҳрибонлик факторларини ўрни катта.
• Интеллект ва эмоционал турғунлик факторларининг юқоридаги факторларда фарқли ўлароқ камроқ фойдаланилади.
• Ирсиятнинг ва теварак-атрофнинг шахс қирраларини ривожланишидаги аҳамияти юқори.

Шахс қирралари

• Кеттелнинг фикрича, шахснинг хулқ-атвори нафақат ҳолат факторига, балки улар тегишли бўлган, социал мансублиги ҳам боғлиқ (оила, черков, тенқурлар, касблар, мактаб, миллат).
• Шахс қирралари орқали нафақат одамларни хулқ-атворини, балки ижтимоий ҳолатини аниқлаш мумкин. Шахс қирраларини диапазони ёрдамида улар тегишли бўлган гуруҳни ҳам тавсифлаш мумкин.

Шахсга факторли ёндашув “Катта бешлик”)

• Шахс: хулқ атворни башоратлаш
• (R texnika (номотетик) ва P texnika (идиографик))
• Шахс детерминантлари ирсият ва муҳит
• Пол Коста кичкина ва Роберт Мак Крэ: экстраверсия, мувофиқлик, нейротиклик, очиқлик, онглилик.

КЕТТЕЛНИНГ ХУЛҚ-АТВОРНИ ОЛДИНДАН АЙТИБ БЕРА ОЛИШ ФОРМУЛАСИ

• R= f (S, P) – ўзига хосликнинг тенгламаси. Унинг моҳияти: инсон нималарни ўйласа, бажарса ёки сўзлар билан ифодаласа (R) ёки хулқ-атвори, мазкур вазиятда стимуллаштирувчи (S) ҳамда шахс структураси ёки хислатлар мажмуи (P) –функциядир (f)

Тизимли тамойиллар: шахс хислатлари тоифалари

•  
• ШАХС ХИСЛАТЛАРИ КЛАССИФИКАЦИЯСИ

• ЮЗАКИ ХИСЛАТЛАР – ДАСТЛАБКИ ХИСЛАТЛАР

• КОНСТИТУЦИОНАЛ ХИСЛАТЛАР
•  

• КОНСТИТУЦИОНАЛ – ИНДИ-ВИДУУМНИНГ БИОЛОГИК ВА ФИЗИОЛОГИК ҲОЛАТИДАН КЕЛИБ ЧИҚИБ РИВОЖЛАНАДИ

• МУҲИТ БИЛАН ШАКЛЛАНТИ-РИЛГАН ХИСЛАТЛАР – ИЖТИМОИЙ ВА ЖИСМОНИЙ ТЕВАРАК АТРОФНИНГ ТАЪСИРИ БИЛАН ШАРТЛАНГАН

• ҚОБИЛИЯТ, ТЕМПЕРАМЕНТ ВА ДИНАМИК ХИСЛАТЛАР