Умумий педагогика ва спорт педагогикаси

2020
Умумий педагогика ва спорт педагогикаси
4-семестр; 2-мавзу 
 
4-саҳифа 
амалий муносабатларини бошқариш воситаси ҳисобланади. У масъулиятли 
қарор қабул қилади, маълум расмий таъсир кўрсатиш системасига эга, кенг 
ижтимоий алоқалар тизимида иш олиб боради, команданинг фаолияти учун 
қулай шароитларни таъминлайди. Етакчилик норасмий хусусиятдаги 
спортчилар муносабатларини бошқариш воситаси ҳисобланади. Етакчилар 
масъулиятли қарор қабул қилиш ва таъсир кўрсатиш расмий ҳуқуқларига эга 
эмаслар. Уларнинг таъсир кўрсатишлари асосан команданинг ўзи фаолияти 
ичидаги доираси билан чегараланади. 
2.3. Расмий раҳбар сифатида тренернинг ижтимоий роли
Спортчилар ва команда билан икки томонлама муносабатлар жараѐнида 
мураббий расмий раҳбар сифатида муҳим ўрин эгаллайди. Мураббийнинг 
фаолияти кўп томонламадир. Унинг ижтимоий ролига норматив киритилган 
талаблар турли вазифалардан иборат, улардан асосийси ўқитиш, спортчиларни 
тарбиялаш, мусобақалар, машғулотлар ҳамда бўш вақтларида уларга ва 
командаги раҳбарлик қилиш, бошқа ташкилотлар ҳамда командалар билан кенг 
алоқалар қилиш. Педагогик ташкил этилган машғулотлар жараѐнида мураббий 
умумтаълим ва тарбиявий масалаларни ҳал этар экан, мураббий спорт 
ютуқларига йўналтириш билан спортчилар ва командани махсус жисмоний, 
техник, тактик, психологик тайѐргарликларини амалга оширади. У 
спортчиларда ҳаракатланиш кўникмаларини, маҳорати ва жисмоний 
сифатларини такомиллаштиради, уларга умумий ва махсус билимлар беради, 
улар билан техник-тактик комбинацияларни ўрганади. Раҳбарлик вазифаси 
мураббийнинг ишида асосий томони ҳисобланади. Мураббийнинг касбий 
маҳоратини айнан мана шу вазифасини бажариши сифатида тўла намоѐн 
бўлади. Лекин уюшган жамоани яратиш учун мураббий фақат расмий 
раҳбарлик эмас, балки команда етакчиси бўлиши ҳам мақсадга мувофиқдир. 
Раҳбар сифатида мураббий спортчилар ва команда олдида жавобгар 
ҳисобланади, уни ташкил этади, ўқув-машғулотларини ва мусобақаларни 
ташкил этади, командани ва ундаги шахслараро муносабатларни бошқаради. 
Раҳбарлик вазифасига команда учун зарур бўлган ахборотларни тўплаш ва 
ишлаб чиқиш, команда ва алоҳида спортчиларнинг фаолиятини оператив, 
кундалик ва истиқболли режалаштириш, команда аъзолари ўртасидаги 
мажбурият ва ролларини тақсимлаш, мотивацион доирасига таъсир кўрсатиш 
йўли билан уларнинг фаолликларини рағбатлантириш кабилар киради. 
Мураббийнинг ижтимоий ролидан келиб чиқадиган ҳамма вазифаларини 
амалга ошириш муносабатлар билан боғлиқдир. Муносабатлар унинг фаолияти 
воситаси, унинг профессионал меҳнати муҳим томони бўлиб иштирок этади. 
Ҳар қандай бошқарувчилик ѐки педагогик вазифаси мураббийнинг маъмурият, 
касбдошлари, ҳакамлар, томошабинлар билан, спортчилар билан бевосита 
алоқалари давомида амалга оширилади. Кундалик меҳнати жараѐнида 
мураббийнинг фаолияти ҳамма томонлари ва вазифалари бир-бири билан 

---