Умумий қоидалари

11.3. Инновациялар таснифи
Инновацион фаолиятни бошқариш инновацияларни батафсил ўрганиш шартларида муваффақиятли бўлиши мумкин бўлиб, бу уларни танлаш ва фойдаланиш учун зарур саналади. Аввало, инновациялар ҳамда маҳсулотлар ва технологик жараёнлардаги унчалик аҳамияти бўлмаган ўзгаришлар; маҳсулот қиймати, хусусиятлари, кўрсаткичларида, шунингдек, унинг таркибидаги материаллар ва таркибий қисмларга сезиларли даражада таьсир кўрсатмайдиган ва конструктив ижрони ўзгаришсиз қолдирадиган, маҳсулотлардаги сезиларсиз техник ёки ташқи ўзгаришлар; жорий талабни қондириш ва корхона даромадларини ошириш мақсадида илгари ушбу корхонада ишлаб чиқарилмаган, лекин бозорда маьлум бўлган маҳсулотлар чиқаришни ўзлаштириш ҳисобига маҳсулот номенклатурасини кенгайтиришни фарқлай олиш зарур. Инновациялар янгилиги технологик кўрсаткичлар бўйича, шунингдек, бозор нуқтаи назаридан баҳоланади. Инновациялар таснифи шуни ҳисобга олган ҳолда тузилади.
Инновациялар таснифи инновацияларнинг қўйилган мақсадларга эришиш учун маьлум бир белгилар бўйича муайян гуруҳларга тақсимлашни англатади.
Инновациялар таснифий схемаларини тузиш таснифий белгиларни аниқлашдан бошланади. Таснифлаш белгиси инновациялар ушбу гуруҳининг ўзига хос, бошқалардан ажратиб турувчи, унинг асосий хусусиятини ифодалайди. Инновацияларни таснифлаш қуйидагиларга имкон беради:
> инновацияларни бошқаришнинг белгиланган усулларидан самарали фойдаланиш учун ҳар бир инноваҳининг инновациялар умумий тизимидаги ўрнини ва ушбу инновациянинг бошқалардан фарқлаб турадиган тавсифларини аниқ белгилаш;
> инновацион жараённи оқилона ташкил қилиш;
> янгилик киритиш турига у ёки бу стратегия турини боғлаб қўйиш;
> инновацион фаолиятнинг иқтисодий механизмлари ва ташкилий шаклларини ишлаб чиқиш;
> муайян янгилик киритиш қоидаларини уни бозорда амалга ошириш ва ҳаракатлантириш шакллари билан белгилаш;
> кодлаш, турли автоматлаштирилган ахборот операҳиялари ўтказиш, маьлумотлар тўпламлари яратиш ва улардан самарали фойдаланиш ва ҳ.к.
Барча инновациялар тўпламини икки синфга ажратиш мумкин: жараён инновациялари ва маҳсулот хинновациялари.
Жараён инновациялари қаторига ресурслар белгиланган нархида маҳсулот бирлигига тўғри келадиган ўртача харажатларни камайтирадиган товар (хизмат) ишлаб чиқаришнинг технологик усулини ҳар қандай такомиллаштириш киради.
Маҳсулот инновациялари қаторига эса товарлар (хизматлар) бозорида янги маҳсулот яратишга олиб келадиган илмий-техник фаолиятнинг тижоратлаштирилган натижалари киради.
Давлат сиёсати мақсадлари учун макродаражада инновацияларни базис инновациялар, яхшилайдиган инновациялар ва сохта инновацияларга ажратиш мақсадга мувофиқ.
Базис инновациялар қаторига ишлаб чиқариш тармоқлари ва қуйитармоқларида жиддий, структуравий ўзгаришларга олиб келадиган янги авлод машина ва материаллари, тамомила янги техника ва технологиялар яратиш ва ўзлаштиришга йўналтирилган инновациялар киради.
Яхшилайдиган инновациялар ўзлаштирилган авлод техника ва технологияларини тарқатиш ва такомиллаштириш, машина ва материалларнинг янги моделларини яратиш, ишлаб чиқарилаётган товарлар (хизматлар) кўрсаткичлари ва уларни ишлаб чиқариш технологияларини яхшилашга хизмат қилади.