Умумий қисм

Тижорат банкларни ташкил қилишдаги дастурий-техник талаблар.
Амалга ошириладиган банк операциялари бажариш маълум техник шароитларни талаб қилади. Банкнинг рўйхатга олиш ва лицензия беришдан олдин ЎР МБ бўлажак банк техник тарафдан етарли даражада таъминланганини текширади.
Банк очилиш пайтига банк электрон тўловлар тизими орқали юбориладиган ахборотларни ҳимоя қилиниши таъминлайдиган локал ҳисоб тизимига эга бўлиши керак.
Ҳисоб-китобларнир автоматлаштирилган равишда амалга ошириш учун банк етарли техник-дастурий воситалага - камида 5 компьютер, модем алқаси, «банкнинг операцияон куни» дастури, яқинги ҳисоб-китоб марказига ажратилган телефон алоқаси, тажрибали мутахассислар эга бўлиши керак.
З.Тижорат банкка лицензия бериш ва уни рўйхатга олиш.
Бошқа юридик шахсларга қараганда тижорат банкни ташкил қилиш анча қийин ва кўп вақт талаб қилади. Банкни ташкил қилиш жараёнида бўлажак таъсисчилар ўртасидаги муносабатлар аниқланади, банк раҳбарлари белгиланади, устав капитали йиғилади, банкни рўйхатга олиш учун зарур ҳужжатлар тайёрланади.
Банкни ташкил қилиш икки босқичга бўлинади: 1) банк очиш учун дастлабки рухсатнома олиш ва 2) банк операцияларини амалга ошириш учун банк лицензияни олиш ва банкни рўйхатга олиш.
Дастлабки рухсатнома олиш учун таъсисчилар вакили ЎР МБга қўйидаги хужжатларни такдм этади:
1)таъсис ҳужжатлар (Устав, таъсис шартномаси, таъсис мажлиси баённомаси);
2)таъсисчилар тўгрисида тўла маълумот (тўло номи ёки исми, отасини исми, фамилияси; манзилгоҳи; телефонлари; ҳисобракамлари; устав капиталидаги улушлари ва ҳоказо);
3)раҳбар ходимлар тўғрисида тўла маълумот;
4)банкнинг ташкилий тузилмаси;
5)ички ауди ва ички кредит сиёсати низоми;
6)бизнес-режа, фаолият стратегияси, йўналишлари ва кўламлари, келажакдаги молиявий кўрсатқичлар (ҳисоб баланси, кейинги икки йил давомидаги кутиладиган даромад ва заралар), мижозларни шакллантириш режаси ва ҳоказо;
7)таъсисчилар номидан мурожат қилган шахснинг ваколатларини тасдикдайдиган ҳужжат.
ЎР МБ бу ҳужжатларни 3 ой давомида кўриб чиқади. Агар бу ҳужжатларда кўрсатилган маълумотлар ЎР МБни қондирса у таъсисчиларга 6 ой ичида кучга эга бўладиган банк очиш учун дастлабки рухсатнома беради.
Шу 6 ой муддатида таъсисчилар банк банк операцияларини амалга оширишни бошлаши учун керакли ҳамма тадбирларни ўтказиши керак: керакли биноларни, дастурий-техник воситаларни мавжудлигини таъминлаш; устав капиталини шакллантириш; мутахассисларни ишга қабул қилиш.
Банкнинг устав капитали таъсисчилар ва акциядорларнинг пул бадалларидан ташкил қилиниши керак. Устав капиталган жалб қилинган маблағлар ва бино, техника ва бошқа моддий бойликларни киритиб бўлмайди. Ҳамма тайёрлов чоралар бажарилгандан сўнг таъсисчилар банкнинг рўйхатга олиш ва банк лицензиясини бериш тўғрисида ЎР Мбга мурожаат қилади ва бу мурожаат ЎР МБда 1 ой давомида кўриб чиқиб. Қуйидаги ҳолларда ЎР МБ тижорат банкни рўйхатга олиш ва унга лицензия беришни рад этиши мумкин:
1)тайёрлов чораларнинг ҳаммасини бажарилмаса; 2)таъсис ҳужжатлари қонун талабларига жавоб бермаса; 3)таъсисчиларнинг молиявий ҳолати қониқарсиз бўлса; 4)банк раҳбари ва бош ҳисобчиси қасбий талабларга жавоб бермаса; 5)дастлабки рухсатномаснинг муддати ўтиб кетган бўлса; 6)устав капитали шакллантирилмаган бўлса;
7)агар таъсисчилар молиявий маблағлар манбаларини кўрсатмаган бўлсалар (бундай хусусий банкларнинг жисмоний шахс таъсисчилари истисно).