Умумий физика курсининг «Молекуляр физика» былимини

IX. SIRT HODISALARI 
 
1.  Sirt tarangligining fizik ma’nosini tushuntiring. 
2.  Tumanni  tashkil  etgan  suv  tomchilarining  shakli  qanday? 
Javobingizni asoslang. 
3.  Nima  uchun  soqol  olishda  ishlatiladigan  tig’  suv  sirtida  yotishi 
mumkin? 
4.  Yarmi  suv,  yarmi  simob  bilan  to’ldirilgan  sferik  shisha  kolba  erkin 
tushmoqda. Suyuqliklar qanday shaklni oladi? 
5.  Nima uchun ho’l kulni jun mato bilan artish qiyin-u, ip gazlama bilan 
artish oson? 
6.  Qaynoq  suv  quyilgan  idishga  kapillyar  naycha  tushirilgan.  Suv 
sovishi bilan naychadagi suv satxi o’zgaradimi? 
7.  Oddiy ruchka bilan vaznsizlik holatida yozib bo’ladimi? 
8.  Yomg’ir  yog’ayotgan  paytda  brezent  palatka  shiftiga  qo’l  tekkizilsa, 
chakka o’ta boshlaydi. Nima uchun? 
9.  Nima  uchun  quruq  qum  yoyilgan    holda,  ho’l  qum  esa  zich  qatlam 
holda bo’ladi? 
10. 
Agar misni tilga tekkizilsa, yopishib qoladi. Nima uchun? 
11. 
Suvga tuz solindi. Suvning sirt tarangligi qanday o’zgaradi? 
12. 
Nima  uchun  shisha  idishcha  ichidagi  suvni  tomchilar  bilan 
o’lchash mumkin, simobni esa mumkin emas? 
13. 
Suyuqlik  sirt  tarangligi  temperaturaga  qanday  bog’liqligini 
tushuntiring? 
14. 
Nima  uchun  suv  jo’mragidan  jildirab  oqayotgan  suv  sekin-asta 
ingichkalashib, oxirida tomchilarga aylanadi? 
15. 
Kapillyar 
naycha 
ichidagi 
suyuqlik 
satxi 
naychani 
qiyshaytirilganda  o’zgaradimi? 
16. 
Nima uchun tarangligi bo’sh bo’lgan  arqon ho’llangandan  keyin 
tarangligi mustahkamlanadi? 

---

 
91 
17. 
Vrachlar,  yiringli  yaralarni  davolashda  paxtali  tamponlar 
qo’llaydilar. Uning vazifasi nima? 
18. 
Kapillyardagi  suyuqlik  ustunining  uzunligi  kapillyar  bilan 
suyuqlik sirti orasidagi burchakka qanday bog’langan? 
19. 
Suvga qisman botirilgan kapillyar suv bilan to’ldirilgan. Agar uni 
teng  yarmidan  sindirilsa,  fontan  hosil  bo’ladimi?  Menisk  formasi 
qanday o’zgaradi? 
20. 
Tuproqdagi  namlikni  ushlab  turish  uchun  uning  ustki  qatlamini 
yumshatish  kerak. Nima uchun? 
21. 
Ikkita  bir  xil  kapillyardan  sovun  eritmasi  va  suv  tomchilari 
tushmoqda. Qaysi suyuqlik tomchilari yirikroq? Nima uchun? 
22. 
Nima uchun gubka issiq havoda ham nam turadi va undan suvni 
siqib olish mumkinmi? 
23. 
Qaynoq suv quyilgan idishga shisha kapillyar naycha tushirilgan. 
Suv  sovishi  bilan  naychadagi  suv  sathi  o’zgaradimi?  Tajribada 
tekshirib ko’ring. 
24. 
Bir xil meteorologik sharoitda yomg’ir katta shahar ustida tezroq 
boshlanadimi yoki kichik joyidami? 
25. 
Nima uchun suv tomchisi shisha sirtida yoyiladi, simob tomchisi 
esa yo’q? 
26. 
Nima  uchun  suv  tomchisi  shisha  sirtida  yoyiladi,  parafin  ustida 
esa yo’q? 
27. 
Nima uchun benzindagi suv tomchisi emul’siyasi barqaror emas? 
28. 
O’simlik  moyining  suvdagi  emul’siyasi  nima  uchun  barqaror 
emas? 
29. 
Nima  uchun  o’simliklarga  suv  purkayotganda  unga  sovun  yoki 
biror sirt-aktiv modda qo’shiladi? 
30. 
Nima  sababdan  sovun  bilan  yuvilgan  gul  yaxshi  tozalanishini 
tushuntiring? 
31. 
Flotatsiya protsessini tushuntiring.