Umum ped na amal-O`um 13-14

Muammoli pedagogik masalalar yechish:
1-masala. Yosh o’qituvchini 1X sinfga sinf rahbari etib tayinladilar. Bu ancha murakkab bo’lgan va yaqinda tashkil topgan sinf edi. Sinf jamoa bo’lib uyushmagan, o’quvchilar tarqoq edi. Sinf rahbari ularni sinf va maktab ishlarini bajarishga chorlash bilan uyushtirishga harakat qildi. Bunga kuzgi ekskursiya ham yordam berdi. Bu o’qituvchiga har bir bolaning qiziqishi va imkoniyatini bilishga sharoit yaratdi. Sinfda tashkil etilgan xar bir tadbir o’zaro sog’lom munosabatlarni o’rnatishga, yuqori sinf o’quvchilarining jamoadan talablarini qondirishga qaratilgan edi. Sinf o’quvchilaridan biri o’z inshosida shunday yozadi: «Men sinfga faqat o’qish uchun bormayman. Bu yerda mening doimo yordamga tayyor bo’lgan do’stlarim bor. Ilgari mening faqat ko’chada do’stlarim bor edi. Ular bilan juda ma’nisiz hayot kechirgan ekanman. Meni unday hayotdan sinfim olib chiqdi. Men go’zallikni qadrlashga, odamlarni sevishga, ularning mehriga ishonishga, o’z hatti-harakatim uchun javob berishga o’rgandim. Men sinfimga biror -bir ziyon yetkazishdan xavotirlanaman».
Yosh o’qituvchi faoliyatini tahlil qiling. Ancha tarbiyasi murakkab bo’lgan sinfda ijobiy natijalarga erishishga nima yordam berdi deb uylaysiz?
Sinfdagi faollarni aniqlash .Sinf rahbari dastlabki kunlardanoq o’quvchilarni jamoat topshiriqlari orqali kuzatib boradi. Ular ichidan faol bolalarni tanlab oladi. Shunday ongli, tashabbuskor, tashkilotchi, a’lochi o’quvchilardan sinf faollarini saylaydi.
Jamoat ishini faqat faollar zimmasiga emas, balki barcha o’quvchilar orasida taqsimlash maqsadga muvofiqdir. Faollarni tanlashga oid muammoli pedagogik vaziyatlarni yechishga harakat qilib ko’raylik:
2-masala.
Sinfda qator yillar davomida saylangan kat’iy «faollar» boshqarib, «passiv»lar unga bo’ysinib keldi. Lekin keyin ular bu holatga qarshi chiqa boshlashdi. Yangi sinf rahbari oldingi o’qituvchining xatosini to’g’rilash maqsadida kat’iy chora ko’rdi. Sinfda qayta saylov o’tkazilib, «faollar» o’rnini «passivlar» egalladi. Lekin bir-ikki haftadan so’ng saylov o’zini oqlamaganligi aniq bo’ldi. Yangi faollarning bir qismi o’z majburiyatini bajarishdan bosh tortsa, ikkinchi qismi kuch bilan tartib o’rnatishga harakat qilishdi. Sinfda yangi guruhlar tashkil topib, «passivlar» ikki barobar ortdi.
O’qituvchi qanday xatoga yo’l qo’ydi? Bu vaziyatda qanday yo’l tutish kerak edi? Qanday hol aktiv jamoani jipslashtirishga yordam berardi? Maktabda o’z-o’zini boshqarishning qanday xususiyatlari bor?
3-masala.
VI B sinf rahbari o’quvchilar o’rtasida norasmiy so’rov o’tkazishi natijasida kamsuqum Anvar sinfdagi eng faol Baxtiyordan ko’ra katta obro’ga ega ekanligini aniqladi. Baxtiyor sinfkom edi.
Shunga asoslanib Baxtiyor noto’g’ri saylangan, uni Anvar bilan almashtirish kerak degan xulosaga kelish mumkinmi? Sinf rahbari qanday yo’l tutishi kerak?
O’quvchilarni istiqbolga chorlash. Istiqbol - bu yorqin qiziqarli va quvonchli voqealar manzilidir. Sinfda yorqin va jozibador istiqbollarning bo’lmasligi, bu jamoada bir xillik va zerikarli holatlarni keltirib chiqaradi.
Istiqbol odatda, oddiy kundalik ishlar: sinf xonasini jihozlash, kutubxona tashkil etish, musobaqalarga tayyorlanishdan boshlanib, sayr-tomoshalarga chiqish, kino, teatrlarga jamoa bo’lib borish orqali davom ettiriladi. So’ngra murakkabroq istiqbolli vazifalar qo’yiladi: kecha tayyorlash, dramatik to’garak tashkil qilish, olimpiadalarda qatnashish, sovrinlarni («Zulfiya», «Nihol»kabi) qo’lga kiritish uchun harakat qilish kabi.