Umimiy fizika” kafedrasi «termodinamika va issiqlik texnikasi» fanidan tajriba ishlari bo’yicha uslubiy qo’llanma navoiy – 2021

Qurimaning pnevmatik chizmasi


Nazariy qism
Havoning issiqlik sig’mi past bosimlarda kichik va uni statistic holatda qizdirish yo’li bilan aniqlash oson emas. Havoli idishning issiqlik sig’mi, havo massasiga to’g’ri kelishi bizga ma’lum. Shuning uchun issiqlik sig’mini aniqlash dinamik usulda, yopiq hajmdagi havoni tez qizdirish yo’li bilan amalga oshiriladi.
Harorat sezgichlari inersiyaga ega bo’lganligi uchun havo haroratini idishdagi bisim o’zgarishi bo’yicha Mendeleyev-Klapeyron tenglamasidan toppish qulay:

Bu yerda V=330 sm² – idish sig’imi,
M – idishdagi havo massasi,
R_v=287 J/kg K – havoning gaz doimiysi.
Kiritilayotgan elektr quvvati qizdirgish spiralini N_h qizishiga sarf bo’ladi. Qizigan havoning bir qism quvvati quyidagicha topiladi:

Qizdirgich sarflayorgan quvvat sarfi chulg’amlar haroratlari bilan aniqlanadi, bunda ularning elektr qarshiligi oshadi. Chulg’amlarning to’la elektr quvvati aniqlangandan so’ng, havoga uzatilan quvvat aniqlanadi, bu qizdirgichning effektiv quvvati sifatida kompyuter ekranida chiqariladi.
Jarayon o’zgarishi dinamik bo’lganligi sababli, vaqt bo’yicha idish devoriga berilayotgan issiqlikni e’tiborga olmasa ham bo’ladi. Shuning uchun dP/dt ning maksimal qiymatini olish maqsadga muofiq bo’ladi.
Ishni bajarish tartibi
1. K1, K2, K3 kranlarni to’la yoping. Boshqaruv tizimi manbasini yoqing. K2 kranni oching.
2. Kompressor va boshqaruv tizimi manbasini yoqing. Resiverda bosim yig’ilguncha kuting, so’ngra kompressor avtomatik tarzda o’chadi.
3. Reduksion klapan chiqishidagi bosimni manometer bo’yicha 3-4 bar (400-500kPa)ga sozlang.
4. K2 kranni ochib, qizdirgich bosimi turg’unlashguncha kuting. K2 kranni yoping.
5. Vaqt moslagich yordamida 6-10 sek vaqtni o’rnating.
6. “ТПГ измерения” dasturida kattaliklarni olishni ishga tushiring. Qizdirgichni yoqing, avtomatik tarzda o’chishini kuting, tumblyorni o’chiring va natijalar olishni to’xtating.
7. Idish bosimining vaqtga bog’liqlik grafigi uchun dP/dt ning maksimal qiymatini oling va issiqlik sig’imining quyidagi qiymatini hisoblang:

8. Olingan kattaliklarni ma’lumotnomada berilgan kattaliklar bilan solishtiring. O’lchash xatoligiga ta’sir etuvchi omillarni aniqlang. Tegishli xulosalar qiling.