Улуғмуродов н. Х

6.Ob’ektning nagruzkalanishi.
Ob‟ekt texnologik prosess davomida bir nechta tasodifiy xarakterga ega bo‟lgan tashqi ta‟sirlar 
ostida ishlaydi. Bunday ta‟sirlarning eng asosiysi ob‟ekt nagruzkasining o‟zgarib turishi oqibatida 
vujudga keladi.ob‟ektning nagruzkasi unda ishlov beriladigan mehnat predmetining miqdori sifati 
ko‟rsatkichlari bilan bog‟liq bo‟lgan ob‟ektning ish rejimi orqali aniqlanadi. 
Ob‟ekt nagruzkasining o‟zgarishi ishlov berish uchun unga kiritiladigan mehnat predmetining 
miqdori va sifat ko‟rsatkichlarining berilgan nominal miqdori 
Q
n
=Q
b
atrofida tasodifiy o‟zgarib turishi 
oqibatida vujudga keladi. Bunga misol sifatida quritish ob‟ektiga kiradigan paxta miqdori 
Q(t)
va 
namligining o‟zgarishini ko‟rsatish mumkin,bu o‟z navbatida ob‟ektning texnologik parametri- 
quritish temperaturasi va shu ob‟ektning ish rejimini o‟zgartiradi. Ob‟ektga kiradigan paxtaning 
miqdori va namligi belgilangan normadan yuqori bo‟lsa, ob‟ektning texnologik (rostlanuvchi) 
parametri- temperaturasi normal qiymatiga nisbatan pasayadi va aksincha, ob‟ektga kiradigan 
paxtaning miqdori va namligi kamaysa, uning temperaturasi ko‟tariladi. 
Ob‟ekt temperaturasining pasayishi quritish vaqtining cho‟zilishiga, ob‟ekt ish 
unumdorligining pasayishiga olib keladi. Quritish temperaturasining normadan yuqori bo‟lishi 
paxtaning biologik xususiyatlariga – elastikligiga zarar etkazadi. Shuning uchun ob‟ektning nagruzkasi 
tasodifiy ravishda o‟zgarib turadigan sharoitda uning texnologik parametrini (temperaturasini, 
tezligini, bosim va xokazolarni) stabillab turish zarurati tug‟iladi. 
. 
Р
0
Х
б
Х
ч
(t)
±X
р
(t
)=
K∆
X(
t)
Регулятор
±∆Х(
t)=Х
б
-Х
ч
(t)
±Х
к
(t)=Q
M
-Q(t)
Х
ч
(t)
ИЗ
ТЭ
Объект
Энергия 
ѐки 
модда 
манбаи 
5 – расм

---

100 
Agar 
Q
n
–ob‟ektning normal rejimdagi, 
Q(t)
–o‟tib turgan rejimdagi nagruzka bo‟lsa, ob‟ekt 
nagruzkasining o‟zgarishi
 ∆Q(t)= Q
n
- Q(t)
bo‟ladi. Bu miqdor ob‟ektning ish rejimini o‟zgartiradigan 
(ob‟ektga kiradigan) tashqi ta‟sir
 ± Q(t)
yoki 
X
k
(t)
hisoblanadi. Bu ta‟sir 
X
k
(t)= Q
n
- Q(t)
ni texnologik 
prosess davomida bartaraf qilib turish uchun xizmat qiladigan avtomatik rostlash sistemasining 
funksional sxemasini 5-rasmda ko‟rsatilgan. 
Ob‟ektga bo‟ladigan tashqi ta‟sir 
X
k
(t)
undan chiquvchi signal – texnologik parametri 
X
q
(t)
ning 
qiymatini o‟zgartiradi. O‟lchash va solishtirish elementi (TE) texnologik parametrining o‟zgarishi 
± X(t)= X
b
 - X
q
(t) 
ni aniqlab, ijrochi element (IE) ga, ijrochi element esa regulyatordan chiquvchi 
X
r
(t)=K
r
 ∆ X(t)
rostlash-boshqarish signali bilan ob‟ektni rostlash organi 
(RO)
ga ta‟sir ko‟rsatadi. U 
esa o‟z navbatida ob‟ektga keladigan energiya yoki modda sarfini boshqaruvchi signalning miqdori va 
ishorasiga muvofiq o‟zgartirib berilgan maqsad 
X
b
atrofida texnologik parametr 
X
q
(t)
ni stabillab 
turadi.
 

---

101 
O‟zlashtirish savollari. 
1.
Ob‟ektlar necha xil bo‟ladi? 
2.
Ob‟ektning akkumulyatorlik xususiyatiga nimalar kiradi? 
3.
Sig‟im koeffisientidan qanday foydalaniladi? 
4.
Rostlovchi parametrning nisbiy qiymati formulasini yozing? 
5.
Signal uzatish koeffisienti nimalarga bog‟liq? 
6.Kuchaytirish koeffisienti nimani ko‟rsatadi?