Улуғмуродов н. Х

3. O’lchov asboblari va avtomatlashtirish vositalarining davlat sistemasi 
 
Boshqarish jarayonining sifati, samaradorligi ko‟p jihatdan teхnologik jarayon haqidagi 
ma‟lumotlarni to‟g‟ri va yuqori aniqlikda aks ettiradigan o‟lchov asboblari sezgichlarning bo‟lishini 
talab qiladi. Sezgichlardan olingan ma‟lumot boshqaruvchi EHM sistemasiga undan ijro etuvchi 
elementlar sistemasiga ta‟sir qiladi. Boshqaruvchi ma‟lumotlar bir qator avtomatika elementlari, 
nazorat o‟lchov asboblari orqali o‟lchanadi. Agar bu sistemalar, elementlar va ular orqali o‟tadigan 
signal soddalashtirilmasa umuman bir me‟yorga keltirilmasa boshqarish sistemalari qurilishida katta 

---

44 
iqtisodiy va tashkiliy tartibsizlikka yo‟l qo‟yilgan bo‟ladi. Ishlab chiqarish jarayonlarning ko‟pligi va 
turli –tumanligi sababli, sezgichlar, signal beruvchi elementlar, boshqarish elementlari, EHM nazorat 
o‟lchov asboblarining behisob ko‟p va turli хil fizik tabiatga (elektrik , pnevmatik, gidravlik va 
boshqalar) хos bo‟lishi nazarga olinganda aytib o‟tilgan tartibsizlik va iqtisodiy zararlarning qanchalik 
katta bo‟lishini tasavvur qilish qiyin emas. 
O‟lchov asboblarining davlat sistemasi bu kamchiliklarning bo‟lmasligini, o‟lchov asboblarini 
ishlab chiqarish va ulardan foydalanishda yagona tartib o‟rnatish choralarini amalga oshirishni ko‟zda 
tutadi. 
O‟lchov asboblarining davlat sistemasi (ADS) 3 ta asosiy elektrik, pnevmatik va gidravlik 
tarmoqlarga bo‟linadi. Bajaradigan vazifasi bo‟yicha asboblar ob‟ektlardan ma‟lumotlarni sezib 
oluvchi, signallar uzatuvchi va ishlov beruvchi qurilmalarga, ijro etuvchi elementlar sistemalariga 
bo‟linadi. Bulardan tashqari ikki tarmoq sistemalari elementlari bajaradigan vazifalarni birlashtiruvchi 
signal turlarini biridan ikkinchisiga o‟zgartiruvchi universal elementlar ham ADS ga kiradi. har bir 
tarmoq uchun davlat standarti tomonidan o‟lchov asboblari va bloklariga kiruvchi va ulardan 
chiquvchi signallar miqdorini oldindan aniqlab bo‟lmaydi.