Улуғмуродов н. Х

3-rasm. 
GOST 21.404-85 bo’yicha asbobning shartli belgilanishini 
ifodalash prinsipi 
asbobning funksional belgilarining xarfiy belgilanishining joylanish tartibi I, R, C, S, A ketma-ketlik 
bilan belgilangan . chizmalarda iloji boricha chiziklar kam bo‟lishi yoki kesishishi kerak. Agar 
prinsipialchizmalarda chiziklar ko‟payib ketsa, adres usulidan foydalaniladi,bunda joyiga o‟rnatilgan 
asboblarda, ko‟rsatilgan gorizontal chizikdan 40...80mm masofada, bog‟lanish yullari uziladi. Xuddi 
shu masofada o‟lchash uchun impuls olish joyi va ijro etuvchi mexanizmlar o‟rnatilgan erdan boglash 
chiziklari uziladi. Bog‟lanish chiziklarining rakamli adreslari kuyi va yuqori uzunliklarga mos ikkita 
gorzontallarda joylashadi.uzilish erlarida chapdan ungga tartib bilan ortib boradigan kilib nomerlar 
yoziladi. Nazorat – o‟lchash asboblarining to‟g‟ri tanlangani haqida oldindan fikr yuritish maqsadida 
boglash chiziklarining kuyi kesmalari yonida ulchanayotgan texnologik parametrlarining eng yuqori 
miqdorlari ko‟rsatiladi. Bundan tashqari, bu ma‟lumotlardan o‟lchash asboblarining shkalasini 
tanlaganda foydalanish mumkin. 
Avtomatlashtirishning prinsipial chizmasini ukishni osonlatish maqsadida asboblar va 
rostlagichlarning shartli ifodasi kirish signallarini tepadan, chiqish signallarini esa pastdan ulagan 
ma‟kul. Agar chizmada bir xil xarakteristikali joyiga o‟rnatilgan asboblar ko‟p marotaba qaytarilsa, u 
xolda «mahalliy asboblar»turtburchagidagi faqat bitta asbob belgilanishini chizishga ruxsat beriladi, 
bunday asboblarning pozisiya nomerlari ko‟rsatiladi. Bu xollarda ayrim qurilmalardan chikkan 
bog‟lanish yullarini birlashtirish maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, bir necha datchikdan chikib, 
signal bitta ikkilamchi asbobga borganda xam yullarni birlashtirib mumkin. 
18,4-rasda misol tarikasida TJ avtomatlashtirish sxemasi keltirilgan bo‟lib, unda ishlovga 
berilayotgan mahsulotning temperatura va sarfi ARS amalga oshirilgan; magistraldagi bug bosimi 
ARS tuplanuvchi idishdagi satx pozision ARS; nasos elektr yuritmasini boshqarish sistemasi. 

---

173