Uliwma psixologiya kk

 Sistemaliq printsipi- psixika, psixologiyaliq tarawdin` ha`r qiyli ta`repleri arasindag`i baylanislardin` tiykarg`i 
tu`rlerin su`wretleydi ha`m tu`sindiredi. Ol, ayirim psixologiyaliq qubilislar ishten bir-biri menen baylanisli 
pu`tinlikti payda etip, usinin` na`tiyjesinde jan`a qa`siyetler ashti dep shamalaydi. Psixologiyaliq qubilislar 
arasindag`i baylanislardi da`slepki izertlewler psixikani bir neshe elementlerden-seziw, ko`z aldina keltiriw ha`m 
sezimlerden quralg`an sensor mozayka sipatinda ko`rsetti. Belgili nizamlar boyinsha, birinshi gezekte 
assotsiatsiya nizami boyinsha bul elementler o`z-ara baylanisadi. Baylanistin` bunday tu`ri elementarizm 
atamasin alg`an. 
Psixika tu`siniginde sistemaliliq onin` pu`tinligin an`lawg`a, xolizm ideyasina qarsiliq etpeydi, o`ytkeni ha`r bir 
psixikaliq sistema (birinshi gezekte a`lbette, insan psixikasi) unikal ha`m pu`tin.
Rawajlaniw printsipi- bunda psixika rawajlanadi dep aytiladi, sonliqtan oni u`yreniwdin` en` adekvat usili, usi 
genezistin` nizamshiliqlarin onin` tu`rlerin ha`m basqishlarin izertlew dep aytadi. Sonliqtan da en` ken` 
tarqalg`an psixologiyaliq usillardin` biri bul-genetikaliq. 
Psixikaliqqa rawajlaniwdin` qaysi tu`ri ta`n ekenligin aniqlay otirip, bul printsip psixikanin` rawajlaniwinin` eki 
tu`ri-filogenetikaliq ha`m ontogenetikaliq tu`rleri bar ekenligin tastiyiqlaydi, yag`niy adamzattin` qa`liplesiw 
protsessinde ha`m bala o`miri protsessinde psixikanin` rawajlaniwi. Izertlewdin` ko`rsetiwinshe rawajlaniwdin` 
bul eki tu`ri o`z-ara belgili bir masliliqqa iye. 
Psixikaliq rawajlaniwdin` ha`r qiyli ta`repleri de aniqlanadi-ha`m shaxstin` rawajlaniwi, ha`m intellekttin` 
rawajlaniwi, ha`m sotsialliq rawajlaniw. Bul V.Shtern, J.Piaj, L.S.Vigotskiy. P.P.Blonskiy h.t.b. lardin` izertlew 
predmeti boldi.
Zamanago`y psixologiyanin` tiykarg`i bag`darlari, bixeviorizm, teren` psixologiya, geshtal`tpsixologiya 
h.t.b. 
Sol waqitta payda bolg`an mekteplerdin` derlik barlig`i tez arada jabildi, olardi o`zgertiw ob`ektiv jag`daylarg`a 
baylanisli bolg`an. Olar jan`a bolg`ani menen tartisiwda payda bolg`an eski, assotsiativ psixologiya menen 
baylanisli edi. Sonin` menen birge olardin` payda boliwi ha`m jan`a izertlewler na`tiyjelerin talqilawda payda 
bolg`an diskussiyalar, psixologiya ushin psixikaliqti tu`siniwde jan`a qatnas kerek ekenligin ko`rsetti ha`m XX 
a`sirdegi psixologiya iliminin` kelbetin belgilep bergen sol mekteplerdin` payda bolwina alip keldi. 
1920-jilg`a kelip psixologiya o`z aldina mekteplerge bo`linedi, olar psixika qurilisi ha`m mazmuni haqqinda ha`r 
qiyli o`z kontseptsiyalarin alg`a su`rip, sol waqitta u`sh tiykarg`i bag`dar payda bolg`an bixeviorizm, 
geshtal`tpsixologiya ha`m teren` psixologiya, olardin` ha`r biri psixologiyanin` jeke predmeti ha`m 
psixologiyaliq izertlewdin` o`z usilina iye edi. 
Bixeviorizm ushin psixologiyaliq ilim predmeti-minez-quliq boldi, bul onin` qa`liplesiwine ta`sir etiwshi 
yag`niy stimul ha`m reaktsiya arasindag`i baylanisti payda etetug`in faktorlardi eksperimental u`yreniw joli 
arqali izertlew.