«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

Tema boyınsha bahalaw sorawlları

	Sorawlar	Juwaplar
1	Shanlar neshge bólindi ?
2	Qáwipli hám zıyanlı islep shıǵarıw faktorlar qalay bólinedi ?
3	Shańlardiń tásirinde kelip shiǵatuǵin kesellikler haqqinda aytip berin` ?
4	Islep shiǵariw shańlar hám oniń insan organizmine tásiri haqqinda aytip ótin?
5	Dem aliw organlariniń individual qorǵaniw qurallari haqqinda aytip beriń

Test sorawlari.

	Soraw	A	B	S	D
1	Dem aliw eń qolayli atmosfera hawasiniń quraminda qansha azot boladi ?	*78,08%,	67,70%,	81,12%,	90,18%
2	Mutagen bóleksheler degenimiz ne ?	́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́́Adam organizmine tásir qılıwı qáwipli isiktiń payda bolıwına hám rawajlanıwına alıp keledi.	*Adam organizmine tásir qılıwı násillik maǵlumatlardı ózgeriwine alıp keledi.	bular allergen tárizli tásir qıladı.	ondaǵı zıyanlı bóleksheleri quramınıń muǵdarın qáwipsiz dárejegeshe tómenletiw
3	Konventsiya degenimiz ne	ıssılıqtıń bir-biri menen tuwrıdan tuwrı baylanısqan mikroelementlerdiń tártipsiz háreketi.	adam organizminiń júqa perdelerin hám dem alıw jollarınnıń qozǵalıwın keltirip shıǵaradı	*Gaz hám suwıq mikroskopik kólemlerdiń qozǵalısı hám háreketleniwi nátiyjesinde ıssılıqtıń ótiwine aytıladı.	Qáwipliktiń normativ ruxsat etilgen ólshemleri
4	Zıyanlı bóleksheler neshe toparǵa bólinedi	3	5	4	*6
5	Hawaniń tezligi qanday ásbap járminde ólshenedi	*Аnemometr,	Tonometr	Тermometr	Barometr

Paydalanilatuǵin sabaqliq hám oqiw qollanbalar.

1. 
   E.I.Ibragimov, S.Gazinazarova, O.R.Yuldashev. “Мehnat muhofazasi maxsus kursi”. Amaliy mashg’ulotlar. O’quv qo’llanma.-Т.: TIMI – 2014.
   
2. 
   E.I.Ibragimov, S.Gazinazarova, O.R.Yuldashev. “Мehnat muhofazasi maxsus kursi”. Darslik.-Т.: TIMI, 2014.-536 b.
   
3. 
   O.R.Yuldashev, Sh.G.Djabborova, O.T.Xasanova. “Hayot faoliyati xavfsizligi”. Darslik–T.:“Toshkent-Iqtisodiyot”,2014.– 268 b.
   
4. 
   Yormatov G‘.Yо. va boshqalar. “Hayot faoliyati xavfsizligi”. –T.“Aloqachi”,2009.–348 b.
   
5. 
   G‘oyipov H.E. “Hayot faoliyati xavfsizligi”. –T.: “Yangi asr avlodi”, 2007. – 264 b.
   
6. 
   Qudratov A. va b. "Hayotiy faoliyat xavfsizligi". Ma’ruza kursi. -T.“Aloqachi”205-355 b.
   
7. 
   Ў. Йўлдошев ва бошқалар. “Меҳнатни мухофаза қилиш.” -T.: Меҳнат, 2005
   
8. 
   Ёрматов Ғ., Исамуҳамедов Ё. “Меҳнат муҳофазаси.” -Т.Ўзбекистон, 2002. – 384 б.
   
9. 
   Yormatov G‘.Yo. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. –T. “Aloqachi”, 2009. – 348 b.
   
10. 
    Yormatov G‘. YO. va boshqalar. Hayot faoliyati xavfsizligi. O‘quv qo‘llanma. -T.: 2005.
    

LEKCİYA № 5
Tema: Islep shiǵariw kárxanalarin shamallatiw, olardiń túrleri, uliwma hám jergilikli shamallatiwdiń áhmiyeti. Xaliqti tábiyǵiy iyis gazinen ziyanlaniwiniń aldin aliw.

Reje:

1. 
   Samallatiw sistemalari hám olardiń túrleri.
   
2. 
   Xaliqti tábiyǵiy iyis gazinen ziyanlaniwiniń aldin aliw.
   

Islep shiǵariw kárxanalarinda jumis ónimdarliǵiniń sapasi jaqsilaniwi ushin jumisshilarǵa qolayliqlar jaratiw maqsetinde samallatiw sistemalarinan paydalaniladi.

Tábiyǵiy samallatiw sirttan imarat ishine kirgen suwiq hawa imarat ishindegi issiliq esabinan issiliq qabil etip, isiǵannan keyin kólemi keńeygenligi sebepli jeńillesip imarattiń joqarǵi tárepine qarap háreketlenedi hám biz imarattiń joqarǵi bóliminde hawaniń ketiwi ushin truba yaki tesikler payda etsek onda biz hawani sirtqa shiǵarip jiberiw imkaniyatina iye bolamiz. Bul process hár qanday sanaat kárxanasi imaratinda , sonday-aq hár qanday imaratta, ásirese, suwiq máwsimde úzliksiz dawam etedi hám bul hádiyseni aeratsiya dep júrgiziledi.

Sanaat kárxanalarinda, ásirese , kóp muǵdarda issiliq ajiratiliwi menen bolip ótetug’in processlerde tábiyǵiy samallatiwdiń áhmiyeti júdá úlken. Sebebi bul tsexlarda almastirilatuǵin hawaniń muǵdari júda’ úlken bolǵanliǵi sebepli mexanikaliq samallatiwǵa júdá úlken qarji sarplawǵa tuwri keledi. Bunday issi tsexlarda ajiralip shiǵip atirǵan issiliqti tábiyǵiy samallatiw joli menen shiǵarip jiberiw bir qansha ekonomikaliq jaqtan nátiyje beriwin esapqa aliw kerek.

Bunda tiykarǵi itibar hawaniń kiriw jollari hám shiǵiw jerlerin támiyinlew úlken rol atqaradi. Bizge belgili bolǵaninday issi hawa joqariǵa qarap kóteriledi, suwiq hawa bolsa tómenge baǵitlanadi. Soniń ushin kóp muǵdarda issiliq ajiralip shiǵiwshi tsexlarda suwiq hawani poldan 4 m biyiklikten beriw maqsetke muwapiq esaplanadi. Suwiq hawa tómenge qarap baǵitlanǵanda issi hawa menen aralasadi, isiydi hám júzege kelgen tábiyǵiy aǵimlar ha’reketine qosilip úzliksiz háreketti payda etedi.

Tábiyǵiy samallatiwdiń abzalliǵi qurilmaniń ápiwayiliǵi hám minimal eksplutatsiya qárejetleri esaplanadi . Kemshiligi oniń effektligi tábiyǵiy dereklerdiń(samal, qorshaǵan ortaliq temperaturasi) tásirine baylanisliǵi sonday-aq arnawli islewden ótpegen hawaniń (shań yaki basqa ziyanli aralaspalardan tazalanbaǵan , suwitilmaǵan yaki isitilmaǵan) xanaǵa berilip hám shiǵarip jiberiliwi. Soniń ushin tábiyǵiy samallatiw tiykarinan ziyanli bóleksheler ajiralmaytuǵin jerlerde kóbirek qollaniladi.