|
IV-Bólim (22-24) statiyalardan ibarat bolıp, Miynetti qorǵawǵa tiyisli nızamlar hám basqa normativ hújjetlerge ámel etiliwi ústinen mámleket hám jámiyetshilik qadaǵalawı, dep atalǵan.
Usı bólimniń 22- statiyasinda tómendegiler aytılǵan “Miynetti qorǵawǵa tiyisli nızamlar hám basqa normativ hújjetlerge hámme orınlarda ámel etiliwi mámleket qadaǵalawın buǵan arnawlı kepillik berilgen, Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesi tastıyıqlaytuǵın qaǵıyda tiykarında isleytuǵın keńseleri ámelge asıradı ”.
V-Bólim (25-29 ) statiyalar tiykarında dúzilgen bolıp, Miynetti qorǵaw haqqindaǵi nızamlar hám basqa normativ hújjetlerdi buzǵanliǵi ushın juwapkerlik, haqqinda sóz júritiledi.
V-Bólimniń 27-statiyasinda bolsa Miynetti qorǵawǵa tiyisli nızamlar hám basqa normativ hújjetler buziliwinda ayıplı bolǵan yamasa mámleket hám jámiyetshilik qadaǵalawı keńseleri wákilleriniń iskerligine tosqınlıq qılıp atırǵan lawazımlı shaxslar Ózbekstan Respublikası nızamlarında belgilegen tártipte ıntızamiy, basqarıw yamasa jınayiy juwapkerlikke tartiladi.
Kárxananıń basqa xızmetkerleri miynetti qorǵawǵa tiyisli normativ hújjetlerdiń talapların buzǵanliǵi ushın belgilengen tártipte juwapkerlikke tartiladi delingen.
Jumıs orinlarındaǵı sharayat miynet qáwipsizligine tiyisli xalıq aralıq standartlar talaplarına juwap bergen halda miynet qáwipsiz hám nátiyjeli bolıwı múmkin.
Bazar ekonomikasına ótiw hám social turaqlılıqtıń jeterli emesligi jumısshılardı islew boyınsha huqıqlarına, olardıń miynetin qorǵaw, talap dárejesindegi jumıs sharayatların jaratıwǵa baylanisli mashqalalardiń kóbeyiwine sebep boldı. Barlıq óz ara doslıq qatnastaǵi mámleketler sıyaqlı Ózbekstanda da sońǵı jıllarda derlik kópshilik xalıq xojalıǵı tarawlarında miynet sharayatı jamanlasiwi tendentsiyası gúzetildi. Óndiriste jańa payda bolip atirǵan jeke sektorlardıń óniminiń artiwı bul tarawdaǵı kórsetkishlerdi jáne de tómenlewine sebep boldı. Bunday óndiriste bánt bolǵan jumısshılar miynetin qorǵaw, olarǵa talap dárejesinde miynet sharayatın jaratıw haqqında usı tarawdıń juwapkerleri túrli sebeplerge qaraǵanda jeterlishe itibar qarata almay atir dep bolmaydı.
Olardıń ayırımları bul tarawda jeterli bilim hám tájiriybege iye bolmasa, ayırımları bul haqqında ulıwma túsinikke iye emes desek asıra aytqan bolmaymız. Sebebi, bunday islep shıǵarıw sub'ektlerin shıǵarıw basshılar, jumıs júrgiziwshiler, jumıs basshılarınıń ishinde orta maǵlıwmatlı, orta arnawlı maǵlıwmatlı basshılar da jeterli. Geyde qánigelikleri islep shıǵarıw baǵdarına tuwrı kelmeytuǵın xızmetkerler de olar ishinde ushırasıp turadı. Joqarida aytılǵan kemshiliklerden tısqarı hámeldar shólkemler tárepinen bunday islep shıǵarıw kárxanalarınıń xızmetleri jeterlishe, nátiyjeli qadaǵalaw etilmey atir dew qiyin. Jumısshılardı óndiriste ómir qáwipsizligin támiyinlew boyınsha tiykarǵı normativ nızamshılıq aktlariniń qabıl etiliwi menen házirgi waqıtta bul mahqalali jaǵday anaǵurlım unamlı tárepke ózgerip atır.
Miynet qáwipsizligi boyınsha kárxanalardaǵı, mákemelerdegi tiykarǵı nızamshılıq aktleri Ózbekstan Respublikasınıń miynet kodeksi, puqaralıq kodeksi hám miynetti qorǵaw haqqindaǵi nızamlar esaplanadı.
Jumıs beriwshi islewshi menen miynet shártnamasın dúziwde jumısshıni óz esabınan medicinalıq kórikten ótkeriwi kerekligi nızamda belgilengen. Jumıs beretuǵın jumısshılardı iskerligi dawamında da tómendegi jaǵdaylarda medicinalıq kórikten ótkeriw jumısların shólkemlestiriwi shárt:
1. 18 jasqa tolmaǵanlar ;
2. 60 jasqa tolǵan er adamlar, 55 jasqa tolǵan hayallar ;
3. mayıplar ;
4. miynet sharayatı qolaysız jumıslarda, túngi jumıslarda, sonıń menen birge transport háreketi menen baylanıslı jumıslarda bánt bolǵanlar ;
5. azıq-awqat sanaatında, sawda hám tikkeley xalıqqa xizmet kórsetiw menen baylanıslı bolǵan basqa tarmaqlardaǵı jumıslarda bánt bolǵanlar ;
6. ulıwma bilim beriw mektepleri, mektepge shekem tárbiya hám basqa mákemelerdiń balalarǵa tálim yamasa tárbiya beriw menen juwapker bolǵan pedagog hám basqa xızmetkerleri.
Medicinalıq kóriklerden ótiwden qarsiliq kórsetiwge xızmetker haqli emes. Medicinalıq komissiyalardıń tekseriwler nátiyjesinde bergen usınısların orınlawdan bas tarqan xızmetkerlerdi jumıs berewhi jumısqa qoymawǵa haqlı bolıp tabıladı.
Eger jumısshınıń den sawliǵi jumıs sharayatınıń unamsız tásirinde jamanlasqan bolsa ol náwbetten tısqarı medicinalıq kórikten ótkeriwdi talap etiwge haqlı.
Medicinalıq kóriklerden ótkeriw belgilengen jaǵdaylarda kárxana ( jumıs beriwshi ) qarjisi esabına ámelge asıriladı.
Jumıs orinlarında tolıq hám zıyansiz hám qáwipsiz jumıs sharayatın jaratıw ámelde múmkin emes. Sol sebepli miynet qáwipsizliginiń wazıypası zıyanlı hám qáwipli islep shıǵarıw faktorlarıniniń isleytuǵınlarǵa zıyanlı tásirin eń kem dárejege keltiriwge múmkinshilik beretuǵın ilájlardı ámelge asırıwdan, islewshilerdiń zaqım aliwlariniń aldın alıwdan, joqarı miynet ónimdarliǵina erisiwge járdem beretuǵın qolay sharayatlardı jaratıwdan ibarat.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
