Укув кулланма (Магистрлар учун)



Download 1,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/71
Sana29.04.2022
Hajmi1,71 Mb.
#592650
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   71
Bog'liq
Окава сув маъруза Зокиров У.Т. Буриев Э С

Len 

300мг/л ) 
Lex
- тозаланган оқава сувлардаги КББТтӯла қиймати , мг/л ( 15 мг/л ). 
Тозаланадиган оқава сувнинг ӯртача ҳароратини ҳисобга олган холда ҳисоблаб 
топилган Ка қийматига асосланиб биосузғичнинг Нас, гидравлик юкланиш қиймати qас ва 
солиштирма ҳаво сарфи qа қийматлари 1.2 жадвалдан аниқланади. 
Агарда ҳисоблаб топилган Ка қиймати 1.2 жадвалда бӯлмаса, у холда Нас , qас , qа 
қийматлари ҳисоблаб топилган Ка қийматга яқин бӯлган катта қиймат орқали 
танланилади ва тозаланган оқава сувларни аэросузғичга қайтадан айлантириб 
тушурмаслик усули қабул қилинади. 
Биосузғичнинг майдон юзаси қуйидаги ифода орқали аниқланади, 
Fa = Q / q 
ac
, m
2
Оқава сув таркибидаги КББТтӯла кӯрсаткич қиймати 300 мг/лдан катта бӯлганда 
тозаланган оқава сувларни қайтадан аэросузғичга юбориш усули қабул қилинади. Оқава 
сувнинг қайта айлантириш коэффицентини (Кка ) қуйидаги ифода орқали аниқлаш 
мумкин. 
Kka =( Len – Lap ) / Lap - Lex 
бу ерда 
Len
- тозаланадиган оқава сув таркибидаги КББТтӯла бошлан- 
ғич қиймати, мг/л; 
Lex 
– оқава сув тозалангандан кейин унинг таркибида қолган 
КББТтӯла қиймати, мг/л; 
Lap 
- қайтарилган ва тозаланадиган оқава сув аралашмалар таркибидаги 
КББТтӯла қиймати, 
Lap
= 300 мг/л дан ошмаслиги керак. Бу қийматни қуйидаги ифода 
орқали аниқлаш мумкин, 
 
Lap = Ka х Lex 
 
Тозаланган оқава сувларни бир қисмини аэросузғичга қайтариш усули қабул 
қилинганда, аэросузғичнинг майдон юзаси қуйидаги ифода орқали аниқди, 
Fka қ Q ( Kka + 1)/ q
ac
, m
2
Томчили биосузғичларни ҳисоблаш учун керакли қийматлар. 


53 
1.1 жадвал 
Гидравлик 
юклаш 
Баландлиги Нсб м, сувнинг ӯртача харорати Тw, бӯлганда Ксб коэффицент қиймати 
қуйидагига тенг 
Qсб 
Tw = 8 
Tw = 10 
Tw = 12 
Tw = 14 
м3/(м2.сут) 
Нсб=1.5 Нсб=2.0 Нсб=1.5 Нсб=2.0 Нсб=1.5 
Нсб=2.0 
Нсб=1.5 
Нсб=2.0 


11,6 
9,8 
12,6 
10,7 
13,8 
11,4 
15,1 
1,5 
5,9 
10,2 

10,9 
8,2 
11,7 
10 
12,8 

4,9 
8,2 
5,7 
10 
6,6 
10,7 

11,5 
2,5 
4,3 
6,9 
4,9 
8,3 
5,6 
10,1 
6,7 
10,7 

3,8 

4,4 
7,1 

8,6 
5,9 
10,2 
Эслатма. Агарда Ксб қиймати жадвалда келтирилган қийматлардан катта бӯлса, рециркуляция 
усулини танлаш керак. 
Аэросузғичларни ҳисоблаш учун керакли қийматлар. 
2 ЖАДВАЛ 
Q
а, 
М
3/м

Н
м 
Tw С, На,м,qас м3/(м2.сут) бӯлганда Ка қийматлари 
қуйидагига тенг. 
Tw қ 8 
Tw қ 10 
Tw қ 12 
Tw қ 14 

қ 
1

2

3

1

2

3

1

2

3

1

2

3




3
.02 
5
.52 
9
.05 
2
.32 
3
.53 
5
.37 
2
.04 
2
.89 
4
.14 
3
.38 
6
.2 
1
0.4 
2
.5 
3
.96 
6
.25 
2
.18 
3
.22 
4
.73 
3
.76 
7
.32 
1
1.2 
2
.74 
4
.64 
7
.54 
2
.36 
3
.62 
5
.56 
4
.3 
8
.95 
1
2.1 
3
.02 
5
.25 
9
.05 
2
.56 
4
.09 
6
.54 
1




3
.69 
6
.1 
2
.89 
4
.24 
2
.58 
3
.56 
4
.08 
7
.08 
3
.11 
4
.74 
2
.76 
3
.94 
4
.5 
8
.23 
3
.36 
5
.31 
2
.93 
4
.36 
5
.09 
9
.9 
3
.67 
6
.04 
3
.16 
4
.84 


54 
1
0.1 
6
.23 
4
.9 
1
2.3 
7
.18 
5
.68 
1
5.1 
8
.45 
6
.88 
1
6.4 
1

7
.42 
1



4
.32 
7
.25 
1

3
.88 
5
.01 
7
.35 
3
.01 
4
.18 
5
.83 
4
.76 
8
.35 
1
4.8 
3
.72 
5
.55 
8
.5 
3
.28 
4
.78 
6
.2 
5
.31 
9
.9 
1
8.4 
3
.98 
6
.35 
1
0.4 
3
.44 
5
.14 
7
.69 
5
.97 
1
1.7 
2
3.1 
4
.31 
7
.2 
1

3
.7 
5
.72 
8
.83 
28 § АЭРОТЕНКЛАР. 
Аэротенкларнинг ишлаши оқава сув таркибидаги органик моддаларни 
аэробли микрожонзодлар ѐрдамида биокимѐвий оксидлашга асослангандир. 
Аробли микрожонзодлар тӯдасини актив (фаол) лойқа деб аталади. Аэротенк 
бир маълум бир ҳажмга эга бӯлган қурулма (резервуар) бӯлиб, бунда актив 
лойқа ва тозаланадиган оқава сув аралашмаси аста-секин оқиб ӯтади. 
Шундай қилиб «аэротенк» сӯзи, актив лойқанинг минерализацияланиш 
хусусиятидан фойдаланиб биологик оксидлайдиган иншоатлар гурухининг 
тӯпламидир. Бундан келиб чиқадики оксидлаш ҳовузлари, айланма оксидлаш 
каналлари ҳам аэротенкнинг такомиллаштирилган турларига киритилиши 
мумкин. 
Актив лойқа билан тозаланадиган оқава сувлар бир-бирлари билан 
яхши мулокатда бӯлишлари учун уларни тинимсиз сиқилган ҳаво ѐки махсус 
қурулмалар ѐрдамида аралаштириб турилади. 
Биокимѐвий жараѐнда ишлатиладиган микрожонзодларнинг яшаш 
шароитини таъминлаб бериш учун аэротенкка тӯхтовсиз кислород 
юборилиши керак. Бундай мақсадга эришиш учун аэротенкдаги аралашмага 
сиқилган ҳаво юбориш орқали ва тӯхтовсиз аэрация қилиш ѐки сиртқи 
аэрацияни кучайтириш йӯли билан эришилади. 
Оқава сувларни тозалаш даражасига қараб аэротенклар қуйидаги 
холатлар учун қаблул қилинади: 


55 

тӯла тозалаш учун; 

тӯла бӯлмаган ѐки маълум миқдорда тозалаш учун. 
Биринчи холатда сасимайдиган, тозаланган сув олинади. Иккинчи 
холатда тозалаш жараѐни биргина босқич билан тугалланади, бунда 
тозаланган оқава сув таркибидаги КББТ кӯрсаткичи 40-80% камайтирилиши 
мумкин. Расмда тӯла ва тӯла бӯлмаган тозалаш чизмаси келтирилган. 
Тӯла биологик тозалашда лойқа аралашмаси аэротенкдан кейин 
иккинчи тиндиргичга юборилади, лойқа иккинчи тиндиргичда чӯкканидан 
кейин, актив лойқанинг кӯпчилик қисми иккинчи тиндиргичдан тӯхтовсиз 
аэротенкка қайтарилади ва ортиб қолган қисми кейинги ишлов берувчи 
иншоатларга юборилади. 
Аэротенклар асосий кӯрсаткичларга кӯра қуйидаги гурухларга бӯлиш 
мумкин: 

гидродинамик холатига кӯра - аэротенк-сиқиб чиқазувчи; 
аэротенк-аралаштиргич; 

актив лойқани қайта тиклаш (регинирация) усулига кӯра-актив 
лойқани алохида қайта тирилтириш қурулмаси бор аэротенклар ва алохида 
қайта тирилтирилиши бӯлмаган аэротенклар; 

актив 
лойқани 
юкланишига 
кӯра-юқори 
юкланадиган 
(аэротенклар тӯла бӯлмаган тозалаш учун ишлатилганда) одатдаги, 
(оддий) ва паст юкланадиган (аэротенклардаги аралашмалар бӯйлама 
аэрацияланадиганларда), бӯйлама аэрацияланадиган аэротенкларга асосан 
оксидлаш ҳовузлари ва айланма оксидлаш каналлари киради; оддий ва 
хаттоки паст юкланадиган аэротенкларда лойқа меъѐри катта миқдорда (5 
г/л ва ундан катта) ушланса, уларни юқори юкланадиган дейилади; 

тозалаш боскичларига кӯра-бир, икки ва кӯп босқичли 
аэротенклар, бунда тозалаш босқичларини биокимѐвий тизимининг 
умумий бӯлаги деб қабул қилиниши керак; 


56 

оқава сувларни аэротекка юборилиши бӯйича-оқадиган (оқар), 
ярим оқадиган, ишчи соати узгарувчан ва контактли бӯлиши мумкин; 

аэротенклар тузилиши бӯйича-аэроциялаш системасига қараб; 

аэротенк ва тиндиргич билан жойлашишига қараб; 

оқава сувнинг йӯналишига қараб; 

тозаланган оқава сувнинг концентрациясига қараб; 

тиндиргич қисмининг ишлаш шароитига қараб; 

оқава сувларни аэротенкда тақсимланишига қараб; 

пландаги шаклига қараб. 
o
Аэротенкларни 
аэроциялаш 
пневматик, 
пневмамеханик ва механик аэроциялаш тизимлари бӯлиши 
мумкин. 
29 § АЭРОТЕНК СИ+ИБ ЧИ+АЗУВЧИ ВА АЭРОТЕНК - 
АРАЛАШТИРГИЧ.
Аэротенкларнинг гидродинамик ишлаш шароитига асосланиб, 
аэротенкларни учта асосий гурухга бӯлиш мумкин: 

аэротенкларга оқиб келадиган оқава сувлар олдин оқиб келган 
суюқлик билан амалий жихатидан умуман аралашмайдиган аэротенклар, 
аэротенк-сиқиб чиқазувчи; 

аэротенкка оқиб тушадиган оқава сувлар, ундан олдин бӯлган 
суюқлик билан аралашадиган аэротенклар ѐки аэротенк-аралаштиргич; 

аэротенкнинг оралиқдаги тури-бунда оқава сувлар иншоатдаги 
суюқликнинг маълум бир қисми билан аралашади. 
Аэротенк сиқиб чиқазувчи бу йӯлаклардан иборат бӯлган иншоат 
бӯлиб, бунга оқиб келадиган оқава сув билан актив лойқа аралашмаси 
иншоатдаги суюқлик билан тӯла аралашмасидан аста секин тозалаш 
жараѐнини ӯтадилар. 


57 
Бу турдаги аэротенкларда оқава сувларни тозалаш даражаси оқиб 
келган сувнинг иншоатда босиб ӯтган йӯлига боғлиқдир. 
5.4. Расм. Аэротеклар чизмаси. 
а-сиқибчиқазувчи, б-аралаштиргич, в-сувни аэротенкнинг бутун 
узунлиги бӯйича тақсимлаш, г- АНР тури, д-регенераторлий, е-
бӯлимлий тури, I-оқава сув ,II-актив лойқа III-лойқа аралашмаси, 1-
аэротенк, 2-иккикчи тиндиргич ,3-регенератор. 
Бу турдаги иншоатларда биокимѐвий тозалаш жараѐни «босқичли» 
усулда боради. Аэротенк-сиқиб чиқазувчилардан актив лойқа иншоатининг 
бутун узунлиги бӯйича амалда ӯзгармас бӯлади, шу вақтда актив лойқага 
тушадиган йӯл иншоатнинг бошида жуда юқори ва иншоатнинг учдан бир 
қисмида тезда камаяди. Органик ифлосларни оксидлаш реакцияси бундай 
иншоатларда гетерогенли хусусиятга эга бӯлади. Оқава сувларни аэротенкка 
кириш жойида кислородга бӯлган мухтожлик, аэротенкдан чиқиш жойига 
нисбатан, тахминан уч марта ортиқдир, (аэроциялаш жадаллиги бир хил 
бӯлганда ). 
Ифлосларнинг КББТ бӯйича концентрацияси иншоатнинг 
бошланишида юқори, иншоатдан чиқишига яқинлашиб бориши билан, бу 
қиймат тезлик билан камайиб боради. 
Аэротенк -аралаштиргич - бу иншоатларда оқиб келадиган оқава 
сув иншоатдаги суюқлик аралашмасининг массаси ва актив лойқа билан 


58 
тезда аралашиб кетади, бу органик ифлосларни ва органик кислородни бир 
текисда таксимланишини таъминлаб беради, шу билан бирга иншоатни 
юқори юқлаш холатида ишлатишга имкон яратади. 
5.5. Расм. Аэротенкларнинг турлари 
Бундай аэротенкларнинг технологик фазилати шундан иборатки 
оқава сув ва актив лойқа аэротенк деворларининг узунлиги бӯйлаб тарқалган 
холатда иншоатларга юборилади ва шу тариқа қарама-қарши томонидан 
лойқа аралашмаси йиғиб кейинги иншоатларга узатилади. 
Шу йӯсинда оқава сувларни ва актив лойқаларни аэротенкка 
юборилиши , уларни йиғиб олиниши ва жадаллик билан оқиб келадиган 
аралашмаларни 
аралаштирилиши 
натижасида, 
аэротенкнинг 
барча 
нуқталарида амалий жихатдан органик моддалар концентрациясининг 
пасайиши бир текисда бӯлади. Оқиб келадиган оқава сувларни аэротенкдаги 
тозаланган сувлар билан катта миқдорда аралашиши натижасида аэротенкка 
ифлослик концентрацияси юқори бӯлган сувларни «олдиндан тоза сув билан 
аралаштирмасдан» йӯлалтириш имконини беради. 


59 
30 §. АЭРОТЕНК-АРАЛАШТИРГИЧ. ҲИСОБЛАШ.
а) регенараторсиз (актив лойқани қайта тиклашсиз). 
Бу турдаги иншоатларни таркиби бӯйича сезиларли даражада 
ӯзгармайдиган ва асосан таркибида эриган органик моддалардан иборат 
бӯлган саноат оқава сувларни тозалаш учун қӯллаш мақсадга мувофиқдир. 
Аэротенкни ҳисоблашда аввалмабор солиштирма оркали аниқлаймиз. 
P қ (Pmax. Lex . C o )/ (Lex . Co + K
l
Co +Ko Lex) .(1 + 

a
i
), 
бу ерда 

Download 1,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish