Uglevodlarning hazm bo’lishi. Reja

Glikoliz reaksiyasining umumiy sxemasi
Shunday qilib, glikoliz jarayonining biologik ahamiyati shundan iboratki, bunda energiyaga boy bo’lgan fosforli birikmalar hosil bo’ladi. Glikolizning birinchi bosqichida 2 molekula ATP sarlanadi (geksokinaza va fosfofruktokinaza reaksiyalari). Keyinchalik 4 molekula ATP hosil bo’ladi (fosfoglitseratkinaza va piruvatkinaza reaksiyalari). Shunday qilib, 1 molekula glyukozaning anaerob sharoitdagi glikolizning energetik effektivligi 2 molekula ATP ni tashkil etadi.
Sitrat kislota sikli. Krebs sikli
Piruvat kislota aerob sharoitda to’liq oksidlanishi uchun avval faollashgan birikma atsetilKoA ga aylanadi. Hosil bo’lgan bu birikmaning keyingi taqdiri moddalar almashinuvi jarayonlarida muhim ahamiyatga ega bo’lgan organik kislotalar almashinuviga bog`liq bo’ladi. Tirik organizmlarda, xususan, o’simliklar tarkibida organik kislotalar ko’p bo’lganligi uchun ular almashinuvini o’rganishga alohida ahamiyat berish kerak. Tunberg o’simliklar
tarkibida organik kislotalarning aerob oksidlanishida ishtirok etadigan bir qator degidrogenaza fermentlari mavjudligini aniqlagan va Shunga asoslanib, organik kislotalarning almashinuvi sikldan iborat degan gipotezani yaratgan. 1930 yillarda Sent-Derdi muskul to’qimalaridan tayyorlangan qiymaning nafas olishini o’rganish ustida olib borgan tajribalarida dikarbon kislotalardan suksinat, fumarat, oksalo-atsetat va malat kislotalar juda kam miqdorda bo’lsada, nafas olish jarayonini bir necha baravar tezlatishini, ya`ni katalitik ta`sir qilish xususiyatiga ega ekanligini aniqlagan. Sent-Derdi kashfiyotining muhimligi tirik organizmlarda bu reaksiyalarni katalizlovchi degidrogenaza fermentlari mavjudligini aniqlaganligidadir. Keyinchalik Krebs sitrat kislota bilan ketoglutarat kislota xam nafas olish jarayoniga katalitik ta`sir etishini aniqlagan. U oksaloatsetat bilan piruvat kislotadan sitrat kislota hosil bo’lishini aniqlagandan so’ng, Sent-Derdining dikarbon kislotalar sikli to’ldirilib, birmuncha o’zgartirilgan holatda di- va trikarbon kislotalar (sitrat kislota) sikli yoki Krebs sikli deb ataladigan bo’ldi. O’simliklardan Krebs siklida ishtirok etuvchi barcha oraliq birikmalar va bu reaksiyalarni katalizlovchi ferment sistemalar topilgan.