Ko’patomli spirtlarni ohista oksidlab ham olinadi. Masalan, olti atomli spirtni oksidlash natijasida glukoza olish mumkin:
Ko’patomli spirtlarni ohista oksidlab ham olinadi. Masalan, olti atomli spirtni oksidlash natijasida glukoza olish mumkin:
Molekulasida uglerod atomi ko’p bo’lgan monosaxaridlar uglerod atomlari soni kam bo’lgan aldozalardan vodorod sianid ta’sirida olinishi mumkin. Bunda aldopentozadan oksinitril olinadi va uni gidrolizlab oksikislotaga aylantiriladi:
Molekulasida uglerod atomi ko’p bo’lgan monosaxaridlar uglerod atomlari soni kam bo’lgan aldozalardan vodorod sianid ta’sirida olinishi mumkin. Bunda aldopentozadan oksinitril olinadi va uni gidrolizlab oksikislotaga aylantiriladi:
Kimyoviy xossalari.
Kimyoviy xossalari.
Monosaxaridlar oson oksidlanadi. Ular ishqoriy yoki neytral muhitda sekin oksidlantirilganda faqat aldegid guruh oksidlanib, oksikislota hosil bo’ladi:
Monosaxaridlar aldegidlar kabi ,, kumush ko’zgu’’ va Feling suyuqligi bilan sifat reaksiyalarini beradi.
Monosaxaridlar qaytarilganda ko’p atomli spirt hosil qiladi.
Monosaxaridlar qaytarilganda ko’p atomli spirt hosil qiladi.
Monosaxaridlarning eng muhim kimyoviy xossalaridan biri ularning mikroorganizm chiqaradigan fermentlar ta’sirida bijg’ishidir. Hosil bo’ladigan mahsulotlarning nomiga qarab monosaxaridlarning nomiga qarab monosaxaridlarning bijg’ishi bir necha turga bo’linadi:
spirtli bijg’ish
sut kislotali bijg’ish. Bunday bijg’ish glukozaning sut achituvchi bakteriyalarning fermentlari ishtirokida sodir bo’ladi:
sut kislotali bijg’ish. Bunday bijg’ish glukozaning sut achituvchi bakteriyalarning fermentlari ishtirokida sodir bo’ladi:
moy kislotali bijg’ish.
limon kislotali bijg’ish.
Disaxaridlar suvda yaxshi eriydi, shirin tamga ega. Ularning ko’pchiligi yaxshi kristallanadi va aniq molekulyar massaga ega. Tabiatda keng tarqalgan saxaroza ( qamish yoki lavlagi shakari), maltoza ( solod shaksri), sellobioza va laktoza (sut shakari) lar disaxaridlarga misol bo’ladi. Bu disaxaridlarning hammasi umumiy formula bilan ifodalanadi. Disaxaridlar gidrolizlanganda bir xil yoki ikki xil monosaxarid molekulasi hosil bo’lishi mumkin
Disaxaridlar suvda yaxshi eriydi, shirin tamga ega. Ularning ko’pchiligi yaxshi kristallanadi va aniq molekulyar massaga ega. Tabiatda keng tarqalgan saxaroza ( qamish yoki lavlagi shakari), maltoza ( solod shaksri), sellobioza va laktoza (sut shakari) lar disaxaridlarga misol bo’ladi. Bu disaxaridlarning hammasi umumiy formula bilan ifodalanadi. Disaxaridlar gidrolizlanganda bir xil yoki ikki xil monosaxarid molekulasi hosil bo’lishi mumkin