Uglevodlar. Monosaxarid va disaxaridlar Reja

Glukoza aldegidlarga hos ba’zi reaksiyalarni , masalan, ,,kumush ko’zgu’’ reaksiyasini beradi. Demak, glyukoza molekulasidagi oltinchi kislorod atomi aldegid guruh holida bo’ladi. Glukoza vodorod yodid ta’sirida qaytarilganda 2-yodgeksan hosil qiladi.

• Glukoza aldegidlarga hos ba’zi reaksiyalarni , masalan, ,,kumush ko’zgu’’ reaksiyasini beradi. Demak, glyukoza molekulasidagi oltinchi kislorod atomi aldegid guruh holida bo’ladi. Glukoza vodorod yodid ta’sirida qaytarilganda 2-yodgeksan hosil qiladi.

Aldegid guruh uglerod zanjirining faqat oxirida turishini va bitta uglerod atomida ikkita gidroksil guruh turishi mumkin emasligini e’tiborga olgan holda glukozaning tuzilishini quyidagicha ifodalash mumkin:

• Aldegid guruh uglerod zanjirining faqat oxirida turishini va bitta uglerod atomida ikkita gidroksil guruh turishi mumkin emasligini e’tiborga olgan holda glukozaning tuzilishini quyidagicha ifodalash mumkin:

Ingliz olimi U. Xeuors glukozani quyidagi olti a’zoli halqa shaklida ifodaladi va asimmetrik uglerod atomlaridagi atom va atomlar guruhini halqa tekisligini ustki yoki ostki tomonida tekislikka nisbatan tik joylashishini ko’rsatdi.

• Ingliz olimi U. Xeuors glukozani quyidagi olti a’zoli halqa shaklida ifodaladi va asimmetrik uglerod atomlaridagi atom va atomlar guruhini halqa tekisligini ustki yoki ostki tomonida tekislikka nisbatan tik joylashishini ko’rsatdi.

Olinish usullari.

• Olinish usullari.
• Sanoatda glukoza , asosan, kartoshka yoki arpa kraxmalini mineral kislotalar ishtirokida gidrolizlash yo’li bilan olinadi:
• Shakarsimon moddalarni birinchi marta A.M.Butlerov 1861-yilda chumoli aldegiddan sintez qilgan . Bu reaksiya bir nacha bosqichda boradi. Dastlab ikki molekula chumoli aldegid kalsiy gidroksid ishtirokida aldol kondensatlanganda glikol aldegid hosil bo’ladi:
•  

Glikol aldegid yana bir molekula chumoli aldegid bilan reaksiyasi natijasida glitserin aldegid hosil qiladi:

• Glikol aldegid yana bir molekula chumoli aldegid bilan reaksiyasi natijasida glitserin aldegid hosil qiladi:
• Xuddi shu tarzda 4, 5 va 6 molekula chumoli aldegidni reaksiyasi yoki ikki molekula glitserin aldegidning kondensatlanishidan geksozalar hosil bo’ladi: