Ҳудудий маркази тасвирий санъат ва чизмачилик фанини ўҚитиш методикаси

Миниатюра усулида ишлашнинг умумий қоидалари

1. 
   Яқиндаги нарсалар қоғоз пастига, узоқдаги нарсалар қоғоз юқори қисмига чизилади.
   
2. 
   Узоқ ва яқинни тасвирлашда нарса ва одамнинг ўлчови ўзгармайди.
   
3. 
   Перспектива қоидасига амал қилинмайди.
   
4. 
   Ранглар ѐрқин танланиб, ѐруғ-соя қўлланилмайди.
   

Намунавий иллюстратция. Рассом Иззатилла Нуруллаев.

Миниатюра асарларидаги элементлар дарахт, сув, тоғ, тош, жониворлар, одамлар тасвиридан фойдаланиб Ўзбек халқ эртаклари сюжетлари асосида
миниатюра усулида композиция тузинг. Композиция тузишда қуйидаги қоидаларга риоя қилинг:

1. 
   Композициянгиз учун сюжет танлаш.
   
2. 
   Композицияни хомаки чизгилар асосида чизиб олиш.
   
3. 
   Суратни атрофига қўшимча детал ва нарсалар (ўсимлик, дарахт, сув, тоғ, ҳайвонлар) ва бошқа нарсаларни чизиш.
   
4. 
   Ишланган сюжетли композицияни миниатюра асарини бўяш қоидаларига асосланиб бўяш. Ёрқин ранглар билан бўяб, гелли тўқ рангдаги ручка билан суъратлар чегарасини чизиб чиқиш.
   

Қуйидаги композиция рассом Камолиддин Беҳзод томонидан ишланган бўлиб, ―Искандар тоғда зоҳид ҳузурида‖ деб номланган бу суърат Низомийнинг
―Хамса‖ адабий асари сюжети асосида чизилган.

Искандар тоғда зоҳид ҳузурида. Ҳирот. XV аср 90-йиллари.1495 йил кўчирилган. Мусаввир Беҳзод. Низомий. ―Хамса‖ 1201 йил. Британия музейи қўлѐзмаси, Лондон.

Локли миниатюра

Локли миниатюра санъати ва усталари ҳақида эшитгансиз.Ўзбек халқининг энг нафис санъат турларидан бири, суврат солинган локли қутичалар манбааларга кўра XVI асрда Бухорода тайѐрланган. Бу даврдаги миниатюра намуналари бизгача етиб келмаган. 1970 йилларда ўзбек рассоми Чингиз Ахмаров ва ѐш санъаткорлар Ниѐзали Холматов, Шомахмуд Муҳаммаджонов, Абдувосит Қамбаров, Ғайрат Камолов ва бошқалар бу санъат турини қайта тиклашга бел боғладилар. Локли миниатюранинг қайта тикланиб ривожланишида иккита тамойилга амал қилинди. Биринчиси – миниатюра меросига ижодий ѐндашган ҳолда замонавий воқеликни акс эттириш.
Иккинчиси – мумтоз миниатюранинг бадиий қонун – қоидаларига қатъий риоя қилишдан иборат бўлди.
Локли миниатюра усталари томонидан иш қутиларга ишланган нақш безаклари.



Рассом Ниѐзали Холматов. ―Фарҳод ва Ширин‖ локли миниатюра.

―Шаҳзода-Иван‖ рус халқ эртаги асосида ишланган локли миниатюра

Рассом Шоолим Шомансур.

Рассом Шоѐқубов Шоилҳом томонидан иш қутиларигага ишланган локли миниатюралар ранги ва композицияси билан ажралиб туради.

Рассом Шоѐқубов Шоилҳом. ―Масхарабоз‖