Udk 575. 581 Magistratura bo‘limi Ekologiya va botanikakafedrasi

G.herbaceum 
L va 
G.arboreum 
L. turlari bo'yicha olib borilgan 
tadqiqotlar horijiy va mahalliy olimlarga tegishli ekanligini ko'rsatdi. Bu 
belgining poligen modelini tahlili shuni ko'rsatdiki, ko'pchilik holatlarda additiv 
bo'lmagan genlarning ta'siri additiv genlarga nisbatan ustunligini va o'z 
navbatida belgining o'ta dominantlik holatini yuzaga keltirar ekan [27]. 

---

27 
Shu bilan birga paxta chigiti ham qimmat baho mahsulot xisoblanadi;tolasi 
ajratib olingan chigitning bir qismi ekish uchun, asosiy qismi esa moyini olish 
uchun ishlatiladi.Chigit moyi ovqatga, shuningdek texnik maqsadlar uchun 
ishlatiladi. Tozalangan chigit moyining sifati juda yaxshi bo’lib, zaytun moyidan 
qolishmaydi, shuning uchun ham chigit moyidan konserva sanoatida juda ko’p 
foydalaniladi. Sun’iy yog’ va margarin tayyorlashda ham chigit moyining 
ahamiyati katta. Chigit moyidan glitserin, stearin va boshqa bir qancha 
mahsulotlar olinadi. Chigitdan moyi olingandan so’ng chigitidan sovun, arava 
moyi va xokozolar tayyorlanadi. 
Moyi olinganidan so’ng xosil bo’lgan kunjara chorva mollari uchun 
to’yimli ozuqa; bundan tashqari, kunjara talqoniga zaharli moddalar 
aralashtirilib qishloq xo’jalig ekinlariga tushadigan ba’zi zararkurandalarni 
qirishda ishlatiladi. Mollarga berishga yaramaydigan kunjara yanchilib,g’oza 
yerini kuchaytirish uchun undan o’g’it sifatida foydalaniladi.
Ajratib olingan chigit tuki –linter paxta deb atalib , undan paxtalik 
chopon, to’shak, yumshoq mebel tayyorlashda foydalaniladi; shuningdek 
meditsina paxtasini, sun’iy feter, sun’iy soch, sun’iy teri, sun’iy ipak, elektro 
izolyatsion buyumlar, sun’iy oyna, linoleum, plastmass, avtomobil laki, selofan, 
qog’oz, ebonit, portlovchi modda va xakozolar tayorlashda ishlatiladi. 
Sheluxa deb ataladigan chigit po’chog’i (po’sti) ham keng miqyosda 
qo’llaniladi. Sheluxadan potash hamda oshlovchi modda olinadi, texnik spirt, 
lak, o’rov qog’ozlari, karton va boshqa buyumlar yasaladi. Sheluxani mollarga, 
ayniqsa qo’y va echkilarga ovqat sifatida beriladi. Gidroliz qilish sanoatidan 
chiqadigan shulxa chiqitlari briket shaklida prislanib, o’tin o’rnida ishlatilishi 
ham mumkin.
G’ozapoyadan o’tin o’rnida foydalaniladi. G’ozapoyani maydalab va 
boshqa organik chiqindilar bilan aralashtirilib, undan eng yaxshi o’g’it 
tayyorlasa bo’ladi. AQSHda g’ozapoya paxta yig’ishtirib olingandan keyin
dalaning o’zida maxsus mashinada maydalanib, so’ngra yerni haydash vaqtida 
tuproqqa arlashtiriladi.

---

28 
G’o’za bargida ko’p miqdorda qimmat baho organik kislotalar jumladan 
olma va limon kislotasi bor. Hozirgi vaqtda tozalanmagan paxtada bo’ladigan 
g’oza barglaridan parchalaridan olma va limon kislotasini olish ishi yo’lga 
qo’yilmoqda. 
Nihoyat g’o’za sershira(serasal) o’simliklardan hisoblanadi; shuning 
uchun g’o’za paykallari yaqinida asalarichilikni rivojlantirish mumkin.
Paxta tolasidan, chigitidan va g’o’zaning boshqa qismlaridan hammasi 
bo’lib 150 ga yaqin har xil materiallar va buyumlar yasaladi [19].