Udk: 336. 22 Begimqulov eldor berdiqul o’G’LI

 

III bob bo‘yicha xulosa 

 

Bugungi  kunda  O‗zbekistonda  budjet  jarayonida  o‗rta  muddatli 

rejalashtirish  mexanizmini  joriy  qilishga  dastlabki  urinishlar  bo‗layotganligini  va 

budjet  xarajatlarining  natijaviyligini  ta‘minlovchi  nazorat  qilish  mexanizmining 

endigina shakllanayotganligini e‘tirof etish lozim.  

Iqtisodiyotni markazdan turib boshqarish hukm surgan mamlakatlarda boshqa 

qator  g‗arb  davlatlari  kabi,  budjetni  tayyorlashda  «xarajatli  budjet»  usulidan 

(zatratniy  metod)  foydalanib  kelingan.  Xarajatlarga  asoslangan  budjetni  tuzish 

usuli  resurslarni  rejalashtirish  va  taqsimlashning  shunday  bir  usulidirki,  bunda 

resurslar  va  ularni  sarflashdan  erishiladigan  natijaviylik  juda  kuchsiz  bo‗lib 

hisoblanadi, chunki xarajatlar usulida asosiy e‘tibor mavjud resurslarga qaratiladi.  

O‗z  navbatida,  ―natijaga  qaratilgan  budjetlashtirish‖  strategik  maqsad  va 

vazifalarni  asosiy  maqsad  qilib  o‗z  oldiga  qo‗yadi, davlat tashkilotlari  faoliyatlari 

natijasidan ijtimoiy-iqtisodiy natijalar kutadi. Bu esa barcha resurslarni ma‘lum bir 

dasturlar  orqali  sarflanishi  orqali  amalga  oshiriladi.  Davlat,  mamlakatdagi  bozor 

---

81 

 

munosabatlarining  qay  darajada  shakllangan  va  rivojlangan  bo‗lishiga  qaramay, 

ijtimoiy 

sohalarni 

boshqarish, 

ularning 

faoliyatini 

tashkil 

etish 

va 

moliyalashtirishda  ishtirok  etishi  zarur,  ularning  normal  darajada  faoliyat  qilishi 

uchun  davlat  barcha  huquqiy,  tashkiliy  va  iqtisodiy  shart-sharoitlarni  yaratib 

berishi shart. Budjetdan moliyalashtiriladigan sohalarga mablag‗larni to‗liq hajmda 

safarbar  etish  imkoniyatini  ta‘minlash  maqsadida  davlat  daromadlarining 

barqarorligini  ta‘minlash  va  xarajatlarning  aniq  hisob-kitobini  olib  borish  lozim. 

Ijtimoiy  sohalardagi  ta‘lim,  sog‗liqni  saqlash  muassasalari  tomonidan 

ko‗rsatilayotgan  xizmatlarning  sifat  standartlarini  o‗rnatish  va  ularga  amal 

qilinishini  nazorat  qilishni  yo‗lga  qo‗yish  lozim,  aks  xolda  xizmatlar  narxining 

oshib borishi bilan ularning sifati o‗rtasidagi bog‗liqlik uzilib bormoqda, malakali 

xizmat  qimmat  turishi  bilan  birga,  sifat  standartiga  ham  javob  berishi  kerak,  deb 

hisoblaymiz. 

---

82