Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
491 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
қиёслаш ҳамда яратиш асосидаги тизимли боғлиқлик ушбу феномен номини 
олишига сабаб бўлди. Фаннинг турли жабҳалари, жумладан, спорт, 
архитектура, санъат, киноматография, сиёсат, математика, физика, шунингдек, 
ишлаб чиқариш билан боғлиқ соҳалардан реклама, маркетинг, хизмат кўрсатиш 
(сартарошхонада соч турмаклари номи, ресторанларда таом номлари) каби бир 
қанча тармоқларда метафоризация жараёни мавжудлиги ҳамда унинг амалий 
самарадорлиги тадқитоларни ўрганиш жараёнида аниқланди. Ҳар қандай 
соҳадаги метафорик маҳсулот, аввало, тил ва тафаккурнинг ўзаро ҳамоҳанглиги 
натижасидир. Зеро, тафаккурда пайдо бўлган фикр дастлаб тилда ўз аксини 
топиб, ҳаракат орқали моддийликка айлантирилади. “Тафаккур – инсон 
фаолиятининг ҳамроҳи. Тасаввурли тафаккур воқеликни бевосита акс 
топишидан бошқачароқ кўринишда кечади ва унинг асосида хаёлий тасаввур 
ётади. Билвосита, хаёлан тасаввур метафора, метаномия ва бошқа ментал 
тимсоллар шаклланишига сабаб бўлади.” [2; 305-б.] Метафоранинг кўп 
аспектли 
ва 
фанлараро 
ўрганилиши 
бадиий 
асарларда 
берилган 
метафораларнинг амалий қийматини белгилаб, унинг продуктив ва 
праксиологик (натижали фаолиятга йўналтирувчи) хусусиятларини аниқлашга 
хизмат қилади. Шу билан бирга инсон онгининг креатив (яратувчанлик) 
фаолияти метафоризация жараёни билан боғлиқ эканлигини намоён этади. 
Инновацион ғоялар мамлакат ривожи учун долзарб бўлган бир пайтда, мазкур 
жараённи ўрганиш, таҳлил этиш ва унинг қонуниятларини аниқлаш 
тилшунослар олдида турган муҳим вазифалардан биридир.
Корхона ва ташкилотларда меҳнат фаолиятини яхшилаш масалалари 
хусусида тадқиқот олиб борувчи олим Катрин Фур спорт соҳасига оид 
метафораларнинг ходимлар салоҳиятини оширишдаги ролини қуйидагича 
изоҳлайди: “Les métaphores sportives employées dans ces formations permettent
d’avoir accès aux représentations sociales par une connaissance spontanée,
naïve, communément appelée connaissance de sens commun ou pensée

---