Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
262 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
ўсмирлик ва илк ўспиринлик ёшидагилар кўпроқ мойиллигини эътиборга олиш 
лозим. Негаки, бу ёш даврида асосий психологик жиҳатлари “Мен” сиймосини 
юқори даражада шаклланганлиги ва у ўз “Мен”ини тенгдошлари яқинлари 
орасида кўрсатишга ҳаракат қилиши билан характерланади. Агар ўсмирнинг 
“Мен”и қабул қилинмаган бўлса, у ўзини қабул қилинмаганлик ҳолатида деб 
ҳисоблайди ва ўзига ўхшаган ўсмирларни топишга интилади. Ўспиринлар ҳар 
жойда ўзини кўрсатиш хусусиятига эга бўлган ўсмирлик вақтидаёқ, 
ўзларининг шахсий хусусиятларини кузата бошлайдилар. Ўспиринликда ўз
 
шахсий хислатларига баҳо бериш кучаяди, ўз қадр-қимматини, нималарни 
қилишга қодирлиги ва нималарга арзиши каби бир қанча саволлар пайдо 
бўлиб, у саволларга жавоб қидириши натижасида турли таъсирларга тушиш 
ҳолатлари кузатилади. Бунда ёш ўспирин хатти-ҳаракатига иккита усул нуқтаи 
назаридан баҳо бериш мумкин:
-
биринчидан, ўспирин ўзи қўлга киритган ютуқлари натижаси билан 
баҳолайди. Масалан, ўспирин қийин вазиятда ўзини йўқотмайди ёки ёш 
болани ёнғиндан қутқазди – “
Мен қўрқоқ эмасман” 
дейди. Маълум қийин 
топшириқни бажаради. “
Мен қобилиятлиман” – 
дейди. Ахлоққа оид бундай 
ҳатти-ҳаракатлар, ўспириннинг ўз қатъийлигини синаши ҳамдир; 
-
иккинчидан, ижтимоий таққослаш, яъни ўзи ҳақидаги бошқа
ишларни, фикрларни солиштиришдан иборатдир. 
Бунинг оқибатида, залолатга бошловчи электрон нашрлар ва ахлоқсиз 
видеолавҳалар кенг ёйилмоқда. Бу билан ёшларимизнинг онгини заҳарлаш 
ниятида интернетдан усталик билан фойдаланмоқда. Ўзларини “яқин дўст”, 
“ота-онадан ҳам яқин”, “беғараз ёрдам” ва “ҳидоятга етакловчи” ҳамда 
“инсонларга яхшилик қилиш” каби кўринишида танитиб, ёшларни тўғри 
йўлдан чалғитмокда. Аслида, ёшларни диний ва дунёвий илмларни бериш эмас, 
улар тўда боши, ўзини раҳнома етакчи (норасмий лидер)нинг фикрларини 
ҳамда ўргатаёган қўштирноқ ичида илмлари, йўқ нарсадан ваъда қилинаётган 

---