Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
103 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so’ng agrar sohasini yanada isloh 
qilinishi, yerga bo’lgan mulk huquqini o’zgarishi sharoitida yer resurslaridan 
samarali foydalanish tamoyillariga alohida e’tibor qaratildi.
Yerdan foydalanish
– yerdan foydalanish tartibi, shartlari va shakllari. Turli 
mamlakatlarda turlicha bo’lishi mumkin. O’zbekiston Respublikasi hududida 
yashaydigan xalqlarning yerga mulkchilik huquqi davlat tomonidan amalga oshiriladi. 
Yer q.x. va o’rmonxo’jaligini yuritish uchun shirkat (jamoa) xo’jaliklariga, davlat, 
kooperativ, jamoat korxonalariga, muassasalar va tashkilotlarga, O’zbekiston 
Respublikasi fuqarolariga, qo’shma korxonalarga, xalqaro birlashmalar va 
boshqalarga doimiy yoki vaqtincha foydalanish uchun beriladi. Yerdan foydalanish 
tartib va shartlari Yer kodeksi bilan belgilanadi. Yerni foydalanishga berish 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, viloyat va tuman (shahar) 
hokimliklari qarorlari asosida amalga oshiriladi. Odatda, yerga egalik qilish va 
yerdan foydalanish huquqiga ega bo’lgan korxona, muassasa, tashkilot, va fuqarolar 
yerdan foydalanuvchilar deb hisoblanadi.
Yerdan samarali foydalanish
– misol uchun, qishloq xo’jaligi yerlarida 
unumdorligi va suv ta’minoti yo’q (qumli-toshli) yerlarda innovatsion 
texnologiyalar yordamida (gidroponika usulida issiqxona tashkil etish, tomchilatib 
sug’orish uskunalarini o’rnatish va boshqa ) qishloq xo’jaligi ekinlari yetishtirilishi, 
tomorqa yerida eng kamida 3 marta mo’l hosil olinishi yoki sanoat va ishlab 
chiqarish maqsadlari uchun berilgan yerlarda katta hajmdagi mahsulot ishlab 
chiqaradigan binolarni qurilishi tushuniladi. Yerdan samarali foydalanilganda, misol 
uchun tomchilatib sug’orish texnologiyasi joriy qilinganda Soliq kodeksining 367-
moddasiga asosan 5 yil muddatga yagona yer solig’idan ozod etilishi belgilangan. 
Sug’oriladigan yerlar samaradorligini baholashning mavjud uslubiyatlari qishloq 
xo’jaligi ishlab chiqarishi barcha resurslarning imkoniyatini ifodalovchi iqtisodiy 
ko’rsatkichlarning qo’llanilishini nazarda tutadi. Ulardan asosiysi bir yer birligiga 
to’g’ri keladigan sof daromad ulushidir. Biroq, sug’oriladigan yerlardan foydalanish 

---